ذَلِكَ وَمَن يُعَظِّمْ حُرُمَاتِ اللَّهِ فَهُوَ خَيْرٌ لَّهُ عِندَ رَبِّهِ وَأُحِلَّتْ لَكُمُ الْأَنْعَامُ إِلَّا مَا يُتْلَى عَلَيْكُمْ فَاجْتَنِبُوا الرِّجْسَ مِنَ الْأَوْثَانِ وَاجْتَنِبُوا قَوْلَ الزُّورِ اين است [حكم خداوند] هر كس مقدسات و شعاير خداوند را بزرگ و محترم بدارد آن برايش در نزد پروردگار بهتر است، و چهارپايان برايتان حلال گشتهاند مگر آنچه بر شما خوانده ميشود، و از پليديها كه بعضي از آن بتها هستند دوري كنيد و از سخن دروغ بپرهيزيد.
حُنَفَاء لِلَّهِ غَيْرَ مُشْرِكِينَ بِهِ وَمَن يُشْرِكْ بِاللَّهِ فَكَأَنَّمَا خَرَّ مِنَ السَّمَاء فَتَخْطَفُهُ الطَّيْرُ أَوْ تَهْوِي بِهِ الرِّيحُ فِي مَكَانٍ سَحِيقٍ حقگرا و مخلص خدا باشيد، و هيچ گونه شريكي براي خدا قرار ندهيد. و هر كس به خداوند شرك ورزد انگار از آسمان فرو افتاده، و آنگاه مرغان او را ربودهاند، يا اينكه باد او را به جاي بسيار دوري افكنده است.
(30) (﴿ذَٰلِكَ﴾) احکامی را که برایتان بیان کردیم، و آنچه را از تعظیم و بزرگداشت شعایر خداوند بیان کردیم، پاس بدارید؛ زیرا بزرگداشت و تعظیم حرمات و مقدّسات خداوند، جزوِ چیزهایی است که پروردگار آن را دوست دارد، و آدمی را به آن نزدیک میگرداند؛ و هر کس مقدسات و شعایر خداوند را بزرگ و محترم بدارد، خداوند به چنین فردی پاداش فراوانی میدهد، و مایۀ خیر دین و دنیا و آخرتش به نزد پروردگارش خواهد بود. و حرمات خداوند، تمامی چیزهایی هستند که دارای حرمت میباشند، و به محترم داشتن آن دستور داده شده است؛ از طریق عبادت، مانند همۀ مناسکها، و مانند حَرَم و اِحرام، و قربانی و عبادتهایی که خداوند بندگان را دستور داده تا آن را انجام دهند. پس بزرگداشت مقدسات و حرمتهای الهی اینگونه انجام میشود که در دل، محترم و بزرگ شمرده شوند؛ و این عبادتها به طور کامل و بدون سستی و تنبلی انجام شوند. سپس منّت و احسان خویش را بر بندگان بیان نمود که برای آنان، چهارپایان از قبیل: شتر و گاو و گوسفند را حلال قرار داده، و قربانی کردن آن را، از جملۀ مناسک و عبادتهایی به حساب آورده که به وسیلۀ آن، بنده به خداوند نزدیک میشود. پس منت و احسان او از دو جهت بزرگ و بیکران است. (﴿إِلَّا مَا يُتۡلَىٰ عَلَيۡكُمۡ﴾) مگر آنچه در قرآن، تحریم آن بر شما خوانده میشود، از قبیل: فرمودۀ خداوند ﴿حُرِّمَتۡ عَلَيۡكُمُ ٱلۡمَيۡتَةُ وَٱلدَّمُ وَلَحۡمُ ٱلۡخِنزِيرِ ...﴾ حیوانِ مردار و خون و گوشتِ خوک ... بر شما حرام شدهاند. اما خداوند چون نسبت به بندگانش مهربان است، محرمّات مذکور را بر آنان حرام نمود، تا آنها را از آلودگیها و از شرک و سخن دروغ پاک بدارد. بنابراین فرمود: (﴿فَٱجۡتَنِبُواۡ ٱلرِّجۡسَ مِنَ ٱلۡأَوۡثَٰنِ﴾) و از پلیدیها بپرهیزید که برخی از آن، بتهایی هستند که آن را همراه با خداوند به خدایی گرفتهاید؛ چون به راستی این بتها، بزرگترین انواع پلیدی میباشند. و ظاهر آن است که (﴿مِن﴾) در اینجا برای بیان جنس نیست، آن طور که بسیاری از مفسران گفتهاند، بلکه (﴿مِن﴾) برای تبعیض است؛ زیرا «رجس» و آلودگی، عام است و همۀ امور حرامی را که از آن نهی شده است، شامل میشود. پس، از همۀ محرمات به طور عموم نهی شده است، و به طور خاص نیز از بتها -که برخی از پلیدیها میباشند- نهی شده است. (﴿وَٱجۡتَنِبُواۡ قَوۡلَ ٱلزُّورِ﴾) و از سخن دروغ بپرهیزید؛ یعنی از همۀ گفتههای حرام دوری کنید؛ زیرا از جملۀ دروغ میباشند؛ و از آن جمله است شهادت دروغ. هنگامی که خداوند آنان را از شرک و پلیدی و شهادت دروغ نهی کرد،
(31) آنها را فرمان داد تا (﴿حُنَفَآءَ لِلَّهِ﴾) مخلص و پاکدین باشند؛ یعنی به خدا و عبادت او روی آورده، و از غیرِ او روی بر تابند. (﴿غَيۡرَ مُشۡرِكِينَ بِهِۦۚ وَمَن يُشۡرِكۡ بِٱللَّهِ﴾) و هیچ گونه شریکی برای خدا قرار ندهید، و هر کس چیزی را شریک خداوند سازد، (﴿فَكَأَنَّمَا خَرَّ مِنَ ٱلسَّمَآءِ﴾) مانند این است که از آسمان فرو افتاده باشد، (﴿فَتَخۡطَفُهُ ٱلطَّيۡرُ﴾) پس پرندگان به سرعت او را بربایند، (﴿أَوۡ تَهۡوِي بِهِ ٱلرِّيحُ فِي مَكَانٖ سَحِيقٖ﴾) یا اینکه باد او را به جای بسیار دوری افکند. مشرکین اینگونه هستند، و ایمان به مانندِ آسمان بلند و محفوظ است؛ و هر کس ایمان را ازدست بدهد، مانند کسی است که از آسمانها فرو افتاده باشد، و در معرض آسیبها و بلاها قرار گیرد، و یا پرندگان او را بربایند و او را تکه تکه کنند. همینطور مشرک، وقتی تمسّکِ به ایمان را رها کند، شیطانها از هرسو او را میربایند، و او را تکه تکه میکنند، و دین و دنیایش را از او میگیرند؛ و یا اینکه تند بادی، او را به هوا میبرد، و بعد از تکه تکه شدن، او را در جای دوری میافکند.