22. حج آیه 70

آیا ندانسته‌ای که الله آنچه را در آسمان و زمین است می‌داند؟ بی‌گمان [همۀ] اینها در کتابی= [لوح محفوظ، ثبت] است. مسلماً این [کار،] بر الله آسان است.

لِكُلِّ أُمَّةٍ جَعَلْنَا مَنسَكًا هُمْ نَاسِكُوهُ فَلَا يُنَازِعُنَّكَ فِي الْأَمْرِ وَادْعُ إِلَى رَبِّكَ إِنَّكَ لَعَلَى هُدًى مُّسْتَقِيمٍ براي هر ملتي آييني مقرر داشته‌ايم تا آنان بدان عمل كنند، پس بايد دربارة اين امر با تو ستيز نكنند. و به سوي پروردگارت دعوت كن، بي‌گمان تو بر راه راست هستي.
وَإِن جَادَلُوكَ فَقُلِ اللَّهُ أَعْلَمُ بِمَا تَعْمَلُونَ و اگر با تو مجادله كردند، بگو:«خداوند به آنچه مي‌كنيد آگاهتر است».
اللَّهُ يَحْكُمُ بَيْنَكُمْ يَوْمَ الْقِيَامَةِ فِيمَا كُنتُمْ فِيهِ تَخْتَلِفُونَ خداوند ميان شما در روز قيامت دربارة آنچه اختلاف مي‌ورزيديد داوري مي‌كند.
أَلَمْ تَعْلَمْ أَنَّ اللَّهَ يَعْلَمُ مَا فِي السَّمَاء وَالْأَرْضِ إِنَّ ذَلِكَ فِي كِتَابٍ إِنَّ ذَلِكَ عَلَى اللَّهِ يَسِيرٌ آيا ندانسته‌اي كه خداوند [همه] آنچه را در زمين و آسمان است مي‌داند، بدون شك تمام اينها در كتابي ثبت و ضبط است، و اين كار براي خدا آسان است.
(67) خداوند متعال خبر می‌دهد که او برای هر ملتی، آیین و عبادتی را مقرّر داشته است، (﴿مَنسَكًا﴾) به ‌گونه‌ای که در برخی امور با یکدیگر فرق دارند، با اینکه همه از عدل وحکمت او برخوردارند. چنانکه خداوند متعال فرموده است:﴿لِكُلّٖ جَعَلۡنَا مِنكُمۡ شِرۡعَةٗ وَمِنۡهَاجٗاۚ وَلَوۡ شَآءَ ٱللَّهُ لَجَعَلَكُمۡ أُمَّةٗ وَٰحِدَةٗ وَلَٰكِن لِّيَبۡلُوَكُمۡ فِي مَآ ءَاتَىٰكُمۡ﴾ برای هریک از شما، آیین و برنامه‌ای مقرر داشته‌ایم؛ و اگر خداوند می‌خواست، شما را ملت واحدی قرار می‌داد، اما تا شما را، در آنچه به شما داده است، بیازماید. (﴿هُمۡ نَاسِكُوهُ﴾)که آنها برابرِ آن آیین عمل می‌کنند. پس نباید بی‌سوادانِ مشرک و جاهل، آشکارا اعتراض کنند؛ زیرا وقتی رسالت پیامبر با دلایل متقن ثابت گردید، همه باید آنچه را که آورده است، بپذیرند و اعتراض نکنند. بنابراین فرمود: (﴿فَلَا يُنَٰزِعُنَّكَ فِي ٱلۡأَمۡرِ﴾) پس نباید دربارۀ این امور با تو ستیز کنند؛ یعنی تکذیب‌کنندگان نباید با تو به مجادله و ستیز بپردازند، و بر آنچه برایشان آورده‌ای، به عقل‌های فاسدشان استناد کرده و اعتراض نمایند. همچنان‌که در رابطه با حلال بودنِ حیوان مرده، بر اساس قیاس فاسدشان منازعه و مجادله نمودند و گفتند:«از حیوان مرداری که خود کشته‌اید، می‌خورید؛ و آنچه را که خداوند کشته است، نمی‌خورید؟!» و مانند اینکه گفتند: ﴿إِنَّمَا ٱلۡبَيۡعُ مِثۡلُ ٱلرِّبَوٰاۡ﴾ خرید و فروش، همانندِ رباست. و دیگر اعتراضاتی که لازم نیست برای همۀ آنها جوابی آورده شود، در حالی که آنان اصل رسالت را نمی‌پذیرند درحالی‌که جای هیچ مجادله و اعتراضی نیست؛ چرا که هر سخن جایی دارد، و هر نکته مقامی. پس کسی که اعتراض می‌کند و منکرِ رسالت پیامبر است، اگر می‌پندارد با مجادله راهیاب می‌گردد، به او گفته می‌شود: ما با تو فقط در مورد اثبات رسالت و عدمِ آن سخن می‌گوییم، وگر نه، پافشاری بر نکته‌ای خاص در میان رسالت، بیانگر آن است که مقصد او سرسختی و لجاجت و ناتوان ساختن است. بنابراین خداوند پیامبرش را فرمان داد تا با حکمت و پندِ نیکو به سوی پروردگارش دعوت دهد، و این راه را ادامه دهد، خواه کسانی اعتراض کنند یا نه. و خداوند به وی فرمود: شایسته است که هیچ چیزی، تو را از دعوت کردن دور نکند؛ چون تو (﴿لَعَلَىٰ هُدٗى مُّسۡتَقِيمٖ﴾) بر راه راست هستی، راهی که انسان را به هدف و مقصد می‌رساند، و این راه، شناخت حق و عمل کردن به آن را دربر دارد. پس تو به کارت و به راه خویش اعتماد و یقین داری؛ و این اعتماد و یقین، باعث صلابت تو در انجام فرمان پروردگارت می‌شود. و تو بر چیز مشکوکی قرار نداری؛ و یا سخن دروغی نیاورده‌ای تا همراه با مردم و در راستای تأمین خواسته‌ها و نظرهایشان حرکت کنی؛ و اعتراض آنها، تو را باز ایستادند. خداوند متعال در فرموده‌ای دیگر نیز پیامبر را به همین امر سفارش می‌کند:﴿فَتَوَكَّلۡ عَلَى ٱللَّهِۖ إِنَّكَ عَلَى ٱلۡحَقِّ ٱلۡمُبِينِ﴾ پس بر خداوند توکل کن، بی‌گمان تو برحقِ آشکار هستی. فرمودۀ الهی: (﴿إِنَّكَ لَعَلَىٰ هُدٗى مُّسۡتَقِيمٖ﴾) پاسخی است به کسانی که به امور جزئیِ شریعت اعتراض می‌نمایند؛ زیرا همۀ آنچه پیامبر آورده است، هدایت و رهنمون است؛ و هدایت بصیرتی است که آدمی به وسیلۀ آن، در اصول و فروع راهیاب می‌شود؛ و آن مسائلی هستند که خوبی و عدل و حکمتِ آن، با عقل و فطرت سالم شناخته می‌شود؛ و این، با اندیشیدن در جزء جزء آنچه بدان امر شده، و یا از آن نهی به‌عمل آمده است، شناخته می‌شود.
(68 - 69) بنابراین خداوند او را دستور داد، تا در این حالت، از مجادله با آنها دوری نماید. پس فرمود: (﴿وَإِن جَٰدَلُوكَ فَقُلِ ٱللَّهُ أَعۡلَمُ بِمَا تَعۡمَلُونَ﴾) و اگر با تو به مجادله پرداختند، بگو: خداوند به آنچه می‌کنید، آگاه‌تر است؛ یعنی اهداف و نیت‌های شما را می‌داند، و شما را بر آن مجازات خواهد کرد، و او (﴿يَحۡكُمُ بَيۡنَكُمۡ يَوۡمَ ٱلۡقِيَٰمَةِ فِيمَا كُنتُمۡ فِيهِ تَخۡتَلِفُونَ﴾) روز قیامت در میان شما، دربارۀ آنچه اختلاف می‌ورزید، داوری می‌کند. پس هرکس بر راه راست باشد، از اهل بهشت است؛ و هر کس از راه راست منحرف گردد، اهل جهنم است. و آنچه که موجب کمال داوری خداوند می‌گردد، این است که آگاهی و شناخت او بیکران است.
(70) بنابراین آگاهی بی‌حد و حصر، و احاطۀ کتابش را بیان نمود و فرمود: (﴿أَلَمۡ تَعۡلَمۡ أَنَّ ٱللَّهَ يَعۡلَمُ مَا فِي ٱلسَّمَآءِ وَٱلۡأَرۡضِ﴾) آیا ندانسته‌ای که خداوند آنچه را در آسمان و زمین است، می‌داند؛ و هیچ چیزی از امور ظاهری و باطنی، کوچک و بزرگ، گذشته و آینده، بر او پوشیده نیست؟! خداوند این علم و آگاهی را -که همۀ آنچه را در آسمان‌ها و زمین است- احاطه نموده، در لوح محفوظ ثبت و ضبط کرده است. وقتی خداوند قلم را آفرید، به او فرمود: بنویس. گفت: چه بنویسم؟ فرمود: همۀ آنچه را که تا روز قیامت انجام می‌شود، بنویس. (﴿إِنَّ ذَٰلِكَ فِي كِتَٰبٍۚ إِنَّ ذَٰلِكَ عَلَى ٱللَّهِ يَسِيرٞ﴾) بی‌گمان این کار برای خداوند آسان و ساده است، گرچه شما نمی‌توانید آن را تصور نمایید، ولی برای خداوند آسان است که علم و دانشِ او همه چیز را فرا بگیرد؛ و آن را در کتابی، مطابق با واقعیت بنویسد.

آيا ندانسته‌اى كه خدا هر چه را كه در آسمانها و زمين است مى‌داند؟ و اين در كتابى نوشته است، و كارى است بر خدا آسان

آيا ندانسته‌اى كه خداوند آنچه را در آسمان و زمين است مى‌داند؟ اينها همه در كتابى [كه علم الهى است مسطور] است. قطعا اين امر بر خدا آسان است

آیا نمی‌دانی که خداوند آنچه در آسمان و زمین است می‌داند، که اینها در کتابی [مسطور] است، بی‌گمان این امر بر خداوند آسان است‌

آیا ندانسته ای که خدا آنچه را در آسمان و زمین است، می داند؟ مسلماً [همه] این [اعمالی که انجام می دهید] در کتابی [چون لوح محفوظ، ثبت] است [و] بی تردید [ثبت در آن کتاب] بر خدا آسان است

(ای بشر) آیا ندانستی که خدا از آنچه در آسمان و زمین است آگاه است؟ و این (جهان و همه حوادث آن) در کتابی (کتاب علم خدا) محفوظ و مسطور است و این (حفظ و نگهبانی) بر خدا کاری بسیار سهل است

آیا ندانستی که خدا می‌داند آنچه در آسمان و زمین است همانا این است در نامه‌ای همانا این است بر خدا آسان‌

آيا ندانسته‌اى كه خداوند آنچه را در آسمان و زمين است مى‌داند؟ اينها [همه‌] در كتابى [مندرج‌] است. قطعاً اين بر خدا آسان است

آیا ندانستی که خدا همواره آنچه را در آسمان و زمین است می‌داند؟ بی‌گمان این‌ها (همه) در کتاب (علم خدا) است. همواره این بر خدا آسان است

آیا نمى‌دانى که خداوند آنچه را در زمین و آسمان است، مى‌داند؟ همه‌ى اینها در کتابی [چون لوح محفوظ، ثبت] است. و این [ثبت] بر خداوند، آسان است

(ای عاقل!) مگر نمی‌دانی خداوند قطعاً مطّلع است از همه‌ی چیزهائی که در آسمان و زمین است (و چیزی از اعمال و اقوال مردم بر او مخفی نمی‌ماند) و همه‌ی چیزها در کتابی (به نام لوح محفوظ) ثبت و ضبط است، و مسلّماً این کار برای خدا ساده و آسان است

آیا نمی‌دانستی خداوند آنچه را در آسمان و زمین است می‌داند؟! همه اینها در کتابی ثبت است (همان کتاب علم بی‌پایان پروردگار)؛ و این بر خداوند آسان است

آيا ندانسته‌اى كه خداى آنچه را در آسمانها و زمين است مى‌داند؟ و اين در كتابى- لوح محفوظ- ثبت است، همانا اين- ثبت در كتاب- بر خدا آسان است