29. عنكبوت آیه 69

کسانی ‌که در راه [خشنودیِ] ما می‌کوشند، قطعاً آنان را به راه‌های خویش هدایت می‌کنیم و بی‌تردید، الله با نیکوکاران است.

وَ مَا هَذِهِ الْحَيَوهُ الدُّنْيَآ إلَّا لَهْوٌ وَ لَعِبُ و إنَّ الدَّارَ الأخِرَهَ لَهِيَ
الْحَيَوَانُ لَوْ كَانُواْ يَعْلَمُونَ و زندگي اين دنيا جز سرگرمي و بازيچه نيست، و زندگي جهان
آخرت زندگي ]راستين[ است اگر مي دانستند.
فَإذَا رَكِبُوا فِي الْفُلْكِ دَعَوُْا اللهَ مُخْلِصِينَ لَهُ الدّيِنَ فَلَمَّا نَجَّهُمْ إلَي الْبَرّ إذَا هُمْ يُشْرِكُونَ و هنگامي كه سوار كشتي شوند خداوند را خالصانه و مخلصانه به دعا مي خوانند، پس چون آنان را نجات دهد و به خشكي برساند باز ايشان شرك مي ورزند.
لِيَكْفُرُوا بِمَآ ءَاتَيْنَهُمْ وَ لِيَتَمَتَّعُواْ فَسَوْفَ يَعْلَمُونَ تا ]سرانجام[ در آنچه به آنان داده ايم ناسپاسي كنند و تا بهره مند گردند، پس خواهند دانست.
أوَلَمْ يَرَؤاْ أنَّا جَعَلْنَا حَرَمًا ءَامِنًا وَ يُتَخَطَّفُ النَّاسُ مِنْ حَوْلِهِمْ أفَبِالْبَطِلِ يُؤمِنُونَ وَ بِنِعْمَهِ اللهِ يَكْفُرُونَ آيا نديده اند كه ما حرمي ايمن ]براي
آنان[ قرار داده ايم. حال آن كه مردم از اطراف آنان ربوده مي شوند؟ آيا به باطل ايمان مي آورند و
نعمت خداوند را ناسپاسي مي كنند.
وَ مَنْ أظْلَمُ مِمَّنِ افْتَرَي عَلَي اللهِ كَذِبًا أوْ كَذَّبَ بِالحَقِّ لَمَّا جَآءَ هُ
ألَيْسَ فِي جَهَنَّمَ مَثْوًي لِّلْكَفِرِينَ و كيست ستمگرتر از كسي كه بر خدا دروغ ببندد و گمراهي
و باطلي را كه خود بر آن هست به خدا نسبت دهد؟! آيا در جهنم جايگاهي براي كافران نيست؟!
وَ الَّذِينَ جَهَدُواْ فِيناَ لَنَهْدِيَنَّهُمْ سُبُلَنَا و إنَّ اللهَ لَمَعَ الْمُحْسِنِينَ و
كساني كه در راه ما كوشش كنند قطعاً آنان را به راه هاي خويش رهنمود مي گردانيم، و قطعاً خدا با
نيكوكاران است.
(64) خداوند متعال از حالت دنیا و آخرت خبر می‌دهد و به طور ضمنی آدمی را
به متمایل نبودن به دنیا و علاقه‌مند بودن به آخرت تشویق می‌کند. پس فرمود: (﴿وَمَا هَٰذِهِ ٱلۡحَيَوٰةُ ٱلدُّنۡيَآ إِلَّا لَهۡوٞ وَلَعِبٞ﴾) زندگی این
دنیا در حقیقت سرگرمی و بازیچه‌ای بیش نیست که دل‌ها با آن مشغول و سرگرم می‌شوند و جسم‌ها با آن
بازی می‌کنند، چون خداوند آن را آراسته است و لذت‌ها و شهوت‌هایی را در آن قرار داده است که دل‌های
رویگردان را در چنگال خود می‌گیرد و چشم‌های غافل را می‌فریبد و افراد باطل‌گرا را شاد و خوشحال
می‌کند. اما این دنیا به سرعت از بین می‌رود و دوستدارش چیزی جز پشیمانی و زیان به دست
نمی‌آورد. (﴿وَإِنَّ ٱلدَّارَ ٱلۡأٓخِرَةَ لَهِيَ ٱلۡحَيَوَانُ﴾) و زندگی
آخرت، زندگی کامل است؛ و اجسامِ صاحبان سرای آخرت، در نهایتِ قوت و قدرت قرار دارد؛ چون این جسم‌ها
و نیروها برای زندگی آفریده شده‌اند و هرآنچه که زندگی را کامل ‌گرداند و لذت با آن تکمیل
‌شود، از قبیل: چیزهایی که دل‌ها را شاد می‌کند و خوردنی‌ها و نوشیدنی‌ها و
همسرانی که سبب لذت بردن جسم می‌شوند، در آن موجود است. نیز چیزهایی در آنجا یافت می‌شود که هیچ
چشمی آن را ندیده، -و هیچ گوشی آن را نشنیده و بر دل هیچ انسانی خطور نکرده است. (﴿لَوۡ كَانُواۡ يَعۡلَمُونَ﴾) اگر
آنها این حقیقت را می‌دانستند، دنیا را بر آخرت ترجیح نمی‌دادند و از سرای زندگی رویگردان نمی‌شدند
و به جهان بازی و سرگرمی شیفته نمی‌گردیدند. و آنها باید آخرت را بر دنیا ترجیح دهند؛ چرا که حالت
هر دو دنیا را می‌دانند.

(65 - 66) سپس خداوند این را بیان داشت که مشرکین در حالت سختی، و به
هنگامی که در دریا سوار بر کشتی‌ها هستند و امواج خروشان، آنها را فرا می‌گیرد و از هلاک شدن
می‌ترسند، خالصانه و فقط خدا را به فریاد می‌خوانند؛ و در آن وقت بت‌ها و آنچه را که همتای خدا قرار
می‌دادند، ترک می‌کنند؛ و فقط خداوند یگانه و بی شریک را به کمک می‌خوانند. اما وقتی سختی از آنها
دور ‌شود؛ به خداوند ـ که تا چندی پیش او را خالصانه به فریاد می‌خواندند؛ و آنها را سالم به خشکی
‌رسانده است ـ شرک می‌ورزند؛ و کسانی را شریک او قرار می‌دهند که آنها را از سختی نجات نداده و مشقت
را از آنان دور نساخته است. در حالی که می‌بایست در سختی و آسانی، خدا را به فریاد بخوانند تا مؤمن
حقیقی باشند و سزاوار پاداش او بگردند و عذاب خدا از آنها دور شود. اما شرک ورزیدن آنها -پس از آنکه
نعمتِ نجات یافتن را بهرۀ آنها نمودیم- برای این است تا سرانجام به نعمت‌هایی که به آنان
بخشیده‌ایم، کفر بورزند و ناسپاسی نمایند؛ و در مقابل نعمت، بدی کنند؛ و بهره‌مندی خود را از دنیا
تکمیل نمایند که این همانند بهره‌مندی چهارپایان است که هدفی جز پُر کردن شکم و اشباع غریزۀ جنسی
خود ندارند. (﴿فَسَوۡفَ يَعۡلَمُونَ﴾) پس آنها وقتی از دنیا به آخرت منتقل
‌شوند، سخت متأسّف می‌شوند؛ و کیفر سخت را خواهند چشید؛ و می‌دانند چه زیان فراوانی به دست
آورده‌اند.

(67) سپس خداوند به وسیلۀ حرم پر امن و امان خود، بر آنها منت می‌گذارد و
این را بیان می‌دارد که اهل حرم در امنیت به سر می‌برند و از روزی فراوان برخوردارند، حال آنکه
مردمی که در اطراف و اکناف و بیرون از حرم زندگی می‏کنند از این امنیت برخوردار نیستند، بلکه ربوده
می‌شوند و در ترس هراس‌ بسر می‏برند. پس آیا کسی را عبادت نمی‌کنند که به هنگام گرسنگی آنها را
خوراک داد؛ و از ترس ایمن گرداند؟! (﴿أَفَبِٱلۡبَٰطِلِ يُؤۡمِنُونَ﴾) آیا
به باطل می‌گرایند و ایمان نمی‌آورند؟! و باطل، شرکی است که آنها بر آن قرار دارند؛ و گفته‌ها و
کردارهای پوچی است که انجام می‌دهند. (﴿وَبِنِعۡمَةِ ٱللَّهِ يَكۡفُرُونَ﴾) و
نعمت‌های خدا را نادیده گرفته و سپاس نمی‌گزارند. پس عقل‌ها و خردهای‏شان کجا رفته است که گمراهی را
بر هدایت؛ و باطل را بر حق؛ و بدبختی را بر سعادت ترجیح داده و ستمکارترین مردم گشته‌اند؟!

(68) (﴿وَمَنۡ أَظۡلَمُ مِمَّنِ ٱفۡتَرَىٰ عَلَى ٱللَّهِ كَذِبًا أَوۡ كَذَّبَ بِٱلۡحَقِّ لَمَّا جَآءَهُۥٓ﴾) و
کیست ستمگرتر از کسی که بر خدا دروغ ببندد؛ و گمراهی و باطلی را که خود بر آن است، به خدا نسبت دهد؛
و یا حقی را که توسط پیامبر صلی الله علیه وسلم به نزد او آمده است، دروغ انگارد؟! اما این ستمگر
کینه‌توز، جهنم را در پیش روی دارد، (﴿أَلَيۡسَ فِي جَهَنَّمَ مَثۡوٗى لِّلۡكَٰفِرِينَ﴾) که
در آنجا حق از او گرفته می‌شود و به وسیلۀ جهنم خوار و ذلیل می‌گردد؛ و جهنم جایگاه همیشگی او خواهد
بود و از آن بیرون آورده نمی‌شود.

(69) (﴿وَٱلَّذِينَ جَٰهَدُواۡ فِينَا﴾) و کسانی
که در راه ما کوشش کردند، آن‌ها کسانی هستند که در راه خدا هجرت نموده و با دشمنانش جهاد کرده و
تمام توانایی خود را در راه پیروی از خشنودی‌های خدا مبذول داشته‌اند. (﴿لَنَهۡدِيَنَّهُمۡ سُبُلَنَا﴾) آنان
را به راه‌هایی که انسان را به ما می‌رساند، هدایت خواهیم کرد؛ چون آنها نیکوکار هستند. (﴿وَإِنَّ ٱللَّهَ لَمَعَ ٱلۡمُحۡسِنِينَ﴾) و همانا یاری و کمک و هدایت خدا
همراه نیکوکاران است. این دلالت می‌نماید که شایسته‌ترین مردمی که راه صحیح را در پیش گرفته‌اند،
مجاهدین هستند. و نیز بر این دلالت می‌نماید که هر کس در آنچه بدان فرمان یافته است، خوب عمل کند؛
خداوند او را یاری می‌دهد و اسباب هدایت را برای وی فراهم می‌سازد. و بر این دلالت می‌نماید که هرکس
در پی کسب علوم دینی تلاش و کوشش نماید، خداوند او را در راستای به دست آوردن آنچه که جویایش
می‌باشد، یاری و هدایت می‌دهد؛ و از رهنمودها و مددهای الهی که از توان و تلاش او بیرون است،
برخوردارش می‌گرداند؛ و تحصیل علم برایش آسان می‌گردد؛ زیرا طلب علم شرعی جزوِ جهاد در راه خداست،
بلکه یکی از دو نوع جهاد است که جز انسان‌های خاص و برگزیده به آن برنمی‌خیزند؛ و آن عبارت است از: جهاد
با زبان و گفتار در برابر کافران و منافقان؛ و جهاد در راه تعلیم امور دین، و جواب دادن شبهات، و
منازعات مخالفان حق هرچند که از مسلمانان نیز باشند. پایان تفسیر سوره العنکبوت.

* * *

كسانى را كه در راه ما مجاهدت كنند، به راه‌هاى خويش هدايتشان مى‌كنيم، و خدا با نيكوكاران است

و كسانى كه در راه ما مجاهدت كنند، به يقين آنها را به راه‌هاى خود هدايت مى‌كنيم، و بى‌ترديد خدا با نيكوكاران است

و کسانی را که در حق ما کوشیده‌اند به راههای خاص خویش رهنمون می‌شویم، و بی‌گمان خداوند با نیکوکاران است‌

و کسانی که برای [به دست آوردن خشنودی] ما [با جان و مال] کوشیدند، بی تردید آنان را به راه های خود [راه رشد، سعادت، کمال، کرامت، بهشت و مقام قرب] راهنمایی می کنیم؛ و یقیناً خدا با نیکوکاران است

و آنان که در (راه) ما (به جان و مال) جهد و کوشش کردند محققا آنها را به راه‌های (معرفت و لطف) خویش هدایت می‌کنیم، و همیشه خدا یار نکوکاران است

و آنان که بکوشند در راه ما هر آینه بنمایانیمشان راه‌های خویش را همانا خدا است با نکوکاران‌

و كسانى كه در راه ما كوشيده‌اند، به يقين راه‌هاى خود را بر آنان مى‌نماييم و در حقيقت، خدا با نيكوكاران است

و کسانی که در (راه) ما کوشیدند، به یقین راه‌های راهوار خود را همچنان برایشان رهبری می‌کنیم. بی‌گمان خدا به‌راستی با نیکوکاران است

و کسانى که در [راه] ما [خالصانه با نفس خود یا دشمن ما] جهاد کردند، بى‌تردید آنان را به راه‌هاى خود، راهنمایى مى‌کنیم. و همانا خداوند با نیکوکاران است

کسانی که برای (رضایت) ما به تلاش ایستند و در راه (پیروزی دین) ما جهاد کنند، آنان را در راههای منتهی به خود رهنمود (و مشمول حمایت و هدایت خویش) می‌گردانیم، و قطعاً خدا با نیکوکاران است (و کسانی که خدا در صف ایشان باشد پیروز و بهروزند)

و آنها که در راه ما (با خلوص نیّت) جهاد کنند، قطعاً به راه‌های خود، هدایتشان خواهیم کرد؛ و خداوند با نیکوکاران است

و آنان كه در [راه يارى دين‌] ما بكوشند هر آينه ايشان را به راه‌هاى خويش رهبرى كنيم، و براستى خدا با نيكوكاران است