6. انعام آیه 98

و اوست که شما را از یک تن آفرید؛ پس برای شما [در رحِمِ مادر] قرارگاهی است و [در پشتِ پدر] امانتگاهی. ما آیات [خود] را برای مردمی که [کلام الهی را] می‌فهمند به تفصیل بیان كرده‌ایم.

إِنَّ اللّهَ فَالِقُ الْحَبِّ وَالنَّوَى يُخْرِجُ الْحَيَّ مِنَ الْمَيِّتِ وَمُخْرِجُ الْمَيِّتِ
مِنَ الْحَيِّ ذَلِكُمُ اللّهُ فَأَنَّى تُؤْفَكُونَ؛ خداست که دانه و هسته را مي شکافد ، و زنده را
از مرده بيرون مي آورد و، مرده را از زنده بيرون مي آورد اين است خداي يکتا پس ، از کجا بازمي
گردانندتان ?
فَالِقُ الإِصْبَاحِ وَجَعَلَ اللَّيْلَ سَكَنًا وَالشَّمْسَ وَالْقَمَرَ حُسْبَانًا ذَلِكَ
تَقْدِيرُ الْعَزِيزِ الْعَلِيمِ؛ شکوفنده صبحگاهان است و شب را براي آرامش قرار داد و خورشيد و ماه
را براي حساب کردن اوقات اين است تقدير خداي پيروزمند دانا.
وَهُوَ الَّذِي جَعَلَ لَكُمُ النُّجُومَ لِتَهْتَدُواْ بِهَا فِي ظُلُمَاتِ الْبَرِّ وَالْبَحْرِ
قَدْ فَصَّلْنَا الآيَاتِ لِقَوْمٍ يَعْلَمُونَ؛ اوست خدايي که ستارگان را پديد آورد تا به آنها در
تاريکيهاي خشکي و، ودريا ، راه خويش را بيابيد آيات را براي آنان که مي دانند به تفصيل بيان کرده
ايم.
وَهُوَ الَّذِيَ أَنشَأَكُم مِّن نَّفْسٍ وَاحِدَةٍ فَمُسْتَقَرٌّ وَمُسْتَوْدَعٌ قَدْ فَصَّلْنَا
الآيَاتِ لِقَوْمٍ يَفْقَهُونَ؛ و اوست خداوندي که شما را از يک تن بيافريد سپس شما را قرارگاهي است
و وديعت جايي است آيات را براي آنان که مي فهمند ، به تفصيل بيان کرده ايم.
(95) خداوند از کمال و عظمت و فرمانروایی و اقتدار و گستردگی رحمت و
بخشندگی عام خود، و از شدت عنایت خویش به آفریده‌هایش خبر داده و می‌فرماید: (﴿إِنَّ ٱللَّهَ فَالِقُ ٱلۡحَبِّ وَٱلنَّوَىٰ﴾) خداوند شکافندۀ دانه و هسته
است. این، همۀ دانه‌هایی را که مردم می‌کارند و دانه‌هایی را که آنان نمی‌کارند -مانند: دانه‌هایی
که خداوند در بیابان‌ها و صحراها پراکنده می‌سازد- شامل می‌شود. پس او دانه و حبوبات را از کشتزارها
و گیاهانی که دارای انواعِ و اشکال و منافع مختلف هستند، بیرون می‌آورد. همچنان‌که از درخت خرما و
میوه و دیگر درختان، هسته بیرون می‌آورد. که انسان‌ها و چهارپایان و حیوانات از آن استفاده می‌برند.
و از دانه و هسته‌های شکافته شده، بهره‌مند شده و در آن می‌چرند، و از آن برای خود، روزی و
بهره‌هایی که خداوند در آن قرار داده است، می‌برند. و خداوند از احسان و بخشش خود، چیزهایی به آنان
نشان می‌دهد که عقل‌ها را متحیر و دانشمندان را سرگشته می‌نماید. و از آفرینش شگفت‌انگیز و حکمت
فائقه‌اش، چیزهایی را به آنان نشان می‌دهد که از این طریق او را می‌شناسند و او را یگانه می‌دانند،
و درمی‌یابند که او حق است و پرستش غیر او باطل می‌باشد. (﴿يُخۡرِجُ ٱلۡحَيَّ مِنَ ٱلۡمَيِّتِ﴾) زنده
را از مرده بیرون می‌آورد، همان طور که از منی، موجودِ زنده‌ای را پدید می‌آورد؛ و از تخم مرغ، جوجه
بیرون می‌آورد؛ و از دانه و هسته، کشتزار و درخت می‌رویاند. (﴿وَمُخۡرِجُ ٱلۡمَيِّتِ مِنَ ٱلۡحَيِّ﴾) و
مرده را از زنده بیرون می‌آورد. مرده چیزی است که رشد و یا روح ندارد. همان طور که از درختان و
کشتزارها، هسته و دانه بیرون می‌آورد؛ و از پرنده، تخم مرغ خارج می‌کند. (﴿ذَٰلِكُمُ﴾) کسی
که چنین کرده و این چیزها را تنها آفریده و به تدبیر آن پرداخته است، (﴿ٱللَّهُ﴾) خداوند، پروردگار شما است. او پروردگار همۀ جهانیان است، و همه
باید او را بپرستند. و اوست که همۀ جهانیان را با نعمت‌هایش پرورش داده، و به وسیلۀ کرم و بخشش خویش
تغذیه نموده است. (﴿فَأَنَّىٰ تُؤۡفَكُونَ﴾) پس چگونه منحرف می‌شوید، و
چگونه از پرستش خدایی که این‌گونه است، امتناع می‌ورزید؟ و چرا به عبادت کسی می‌پردازید که
نمی‌تواند برای خود سود و زیانی بیاورد، و مالک مرگ و زندگی و حشر و نشری نیست؟!

(96) پس از آنکه خداوند متعال از مادۀ تشکیل دهندۀ روزی‌ها سخن به میان
آورد، به خاطر تهیۀ مساکن و همۀ آنچه که بندگان از نور و تاریکی به آن نیاز دارند، و منافع و مصالحی
که ‌نور و تاریکی به دنبال دارند، بر آنان منت نهاد و فرمود: (﴿فَالِقُ ٱلۡإِصۡبَاحِ﴾) همان‌طور که او شکافندۀ دانه و هسته است، همچنین او
ظلمت و تاریکی شب سیاه را که تمامی زمین را با سیاهی خود می‌پوشاند، به‌وسیلۀ روشنائی صبح و سپیده
دم، آرام آرام می‌شکافد تا اینکه تاریکی به طور کامل از میان می‌رود، و روشنی و نورِ فراگیر که مردم
در تهیه و تامین مصالح و منافع دینی و دنیوی خود از آن استفاده می‌کنند، جای آن را می‌گیرد. و از
آنجا که مردم به آرامش و استراحت نیاز دارند، و استراحت جز با پایان یافتن روشنائی روز، کامل
نمی‌گردد، (﴿وَجَعَلَ ٱلَّيۡلَ سَكَنٗا﴾) خداوند شب را مایۀ آرامش قرار
داده، و انسان‌ها در طی شب در خانه‌های خود به خواب فرو ‌رفته و استراحت می‌کنند، و چهار پایان در
جایگاه خود، و پرندگان در لانه‌هایشان استراحت می‌نمایند. سپس خداوند شب را به‌وسیلۀ روشنایی دور
می‌کند و دوباره روز می‌شود، و این روند تا روز قیامت ادامه خواهد داشت. (﴿وَٱلشَّمۡسَ وَٱلۡقَمَرَ حُسۡبَانٗا﴾) و
خداوند متعال خورشید و ماه را وسیلۀ حساب قرار داده است، تا با استفاده از خورشید و ماه، وقت و زمان
شناخته شود؛ و اوقات عبادات و مدت‌های معاملات و اوقات سپری شده دانسته ‌شود، به گونه‌ای که اگر
خورشید و ماه نبود و یکی پس از دیگری نمی‌آمدند و طلوع و غروبشان نبود، عموم مردم این اوقات را
نمی‌دانستند، و در دانستن آن مشترک نمی‌بودند. مگر افراد اندکی از مردم، آن‌هم پس از کوشش و تلاش
فراوان. و در این رهگذر، منافع و مصالح ضروری زیادی از دست می‌رفت. (﴿ذَٰلِكَ﴾) این سنجش، (﴿تَقۡدِيرُ ٱلۡعَزِيزِ ٱلۡعَلِيمِ﴾) اندازه‌گیری و سنجش خداوند چیره و دانا
است، که همۀ مخلوقات تسلیم او هستند و فروتن و رام شده به فرمان او حرکت می‌کنند، طوری که از محور و
مداری که خدا برای هریک مشخص نموده است، فراتر نمی‌روند و از آن پس و پیش نمی‌شوند، (﴿ٱلۡعَلِيمِ﴾) خدایی که علم و آگاهی او ظاهر و باطن و اول و آخر را احاطه
نموده است از جمله دلایل عقلی مبنی بر احاطه و فراگیری علم خدا، مسخّر کردن این مخلوقات و قرار دادن
آن بر مقدار و نظامی بی‌نظیر و شگفت‌انگیز است، که همۀ عقل‌ها در زیبایی وسازگار بودن آن با حکمت و
منافع آدمی درمانده‌اند.

(97) (﴿وَهُوَ ٱلَّذِي جَعَلَ لَكُمُ ٱلنُّجُومَ لِتَهۡتَدُواۡ بِهَا فِي ظُلُمَٰتِ ٱلۡبَرِّ وَٱلۡبَحۡرِ﴾) و
او خدایی است که ستارگان را برای شما آفریده است تا به وسیلۀ آن در تاریکی‌های خشکی و دریا راه
یابید. وقتی که راه‌ها بر آدمی مشتبه شود، و راهرو حیران گردد که کدام راه را درپیش بگیرد، آنگاه به
وسیلۀ ستارگان جهت و راه خود را مشخص می‌نماید. پس خداوند ستارگان را وسیله‌ای جهت رهنمود شدن مردم
به راهی قرار داده است که به خاطر منافع و تجارت و سفرشان به پیمودن آن نیاز دارند. برخی از ستارگان
همواره دیده می‌شوند و از جای خود حرکت نمی‌کنند؛ و برخی همیشه در حرکت‌اند و اهل فن، حرکت آن‌ را
می‌شناسند و به وسیلۀ آن جهت‌ها و اوقات را تشخیص می‌دهند. این آیه و امثال آن بر مشروعیت آموختن
دانش «ستاره شناسی» دلالت می‌نماید؛ زیرا راهیابی و یافتن مسیرها به صورت
کامل، جز از طریق آشنایی با چگونکی حرکت ستارگان امکان پذیر نیست. (﴿قَدۡ فَصَّلۡنَا ٱلۡأٓيَٰتِ﴾) همانا
ما دلایل را بیان نموده و توضیح داده‌ایم و هر جنس و نوعی را ازدیگری جدا ساخته‌ایم، به‌گونه‌ای که
دلایل و نشانه‌های خدا آشکار و هویدا گشته‌اند. (﴿لِقَوۡمٖ يَعۡلَمُونَ﴾) برای
اهل علم و شناخت؛ زیرا آنها هستند که مورد خطاب قرار می‌گیرند، و از آنها پاسخ خواسته می‌شود. به
خلاف جاهلان و نادانان که از آیات خدا و علمی که پیامبران آورده‌اند، رویگردانی می‌کنند؛ زیرا که
تبیین و توضیح، فایده‌ای به آنها نمی‌رساند، و تفصیل و تشریح، شبهه‌ای را از آنان دور نکرده و مشکلی
را از آنان بر طرف نمی‌سازد.

(98) (﴿وَهُوَ ٱلَّذِيٓ أَنشَأَكُم مِّن نَّفۡسٖ وَٰحِدَةٖ﴾) و
او خدایی است که شما را از یک شخص که آدم ـ علیه السلام ـ است، آفرید؛ و نژاد انسان را که دنیا را
پر کرده ‌است، از وی پدید آورد. انسانی که همواره رشد می‌کند و از اخلاق و آفرینش و ویژگی‌های آن
چنان متفاوتی برخوردار است که قابل توصیف و ضبط و ثبت نیست. و خداوند برای آنها، قرارگاهی قرار داده
است که باید به سوی آن حرکت کنند، و آن سرای آخرت است که سرایی غیر از آن وجود ندارد. پس سرای آخرت،
سرایی است که مردم برای سکونت گزیدن در آن آفریده شده‌اند و در دنیا پدید آورده شده‌اند، تا برای
تحصیل اسباب زندگی اخروی تلاش نمایند؛ زیرا زندگی قیامت، بر اساس زندگی دنیا پدید می‌آید و به وسیلۀ
آن آباد یا ویران می‌گردد. خداوند آنها را در پشت پدران و شکم مادرانشان به ودیعت نهاد، سپس آنان را
به سرای دنیا آورد، سپس به جهان برزخ می‌برد، و در همۀ این مراحل، انسان همچون مهمان و مسافری است
که ثبات و استقراری را برای خویش نمی‌بیند، و همواره از مرحله‌ای به مرحله‌ای دیگر منتقل می‌شود، تا
اینکه به سرایی می‌رسد که محل استقرار وی است. این دنیا، گذرگاه و محلی است که انسان به‌طور موقت،
مدتی در آن زندگی می‌کند. (﴿فَمُسۡتَقَرّٞ وَمُسۡتَوۡدَعٞۗ قَدۡ فَصَّلۡنَا ٱلۡأٓيَٰتِ لِقَوۡمٖ يَفۡقَهُونَ﴾) ما
آیات را برای قومی که آیات خدا را می‌فهمند و دلایل و نشانه‌هایش را درک می‌کنند، بیان کرده‌ایم.

و اوست خداوندى كه شما را از يك تن بيافريد. سپس شما را قرارگاهى است و وديعت‌جايى است. آيات را براى آنان كه مى‌فهمند، به تفصيل بيان كرده‌ايم

و او كسى است كه شما را از يك تن پديد آورد، پس [برخى از شما در دنيا] مستقرند و [برخى‌] در وديعتگاه قرار دارند [كه هنوز از صلب يا رحم خارج نشده‌اند]. به راستى ما آيات [خود] را براى مردمى كه مى‌فهمند به تفصيل بيان كرده‌ايم

و اوست که شما را از تن یگانه‌ای پدید آورد و آنگاه [شما را] قرارگاه و ودیعت گاهی است، به راستی که آیات [خود] را برای قومی که درمی‌یابند به روشنی بیان کرده‌ایم‌

و اوست که شما را از یک تن آفرید، برخی [از شما] استقرار یافته [در زمین] و برخی به ودیعت نهاده [در اصلاب و رحم هایند]؛ ما آیات خود را برای قومی که می فهمند، بیان کردیم

و هم اوست خدایی که همه شما را از یک تن در آرامگاه (رحم) و ودیعتگاه (صلب) بیافرید. ما نیکو آیات خود را برای اهل بصیرت مفصل بیان نمودیم

و او است آنکه آفرید شما را از یک تن پس پایدار و ناپایداری همانا تفصیل دادیم آیتها را برای گروهی که درمی‌یابند

و او همان كسى است كه شما را از يك تن پديد آورد. پس [براى شما] قرارگاه و محل امانتى [مقرر كرد]. بى‌ترديد، ما آيات [خود] را براى مردمى كه مى‌فهمند به روشنى بيان كرده‌ايم

و او کسی است که شما را (در آغاز) از یک تن پدیدآورد، پس (برای شما) قرارگاه و جایگاه امانتی (مقرر کرد). بی‌تردید، ما آیات (خود) را برای مردمی که با بررسی درست می‌فهمند (به روشنی بیان و) جداسازی کردیم

و اوست کسى که شما را از یک نفس آفرید. پس برخى قرار یافته [و به دنیا آمده‌اند] و برخى [در پشت پدرها و رحم مادرها] به امانت گذاشته شده‌اند. ما آیات خویش را براى گروهى که مى‌فهمند، به تفصیل بیان کردیم

و او کسی است که شما را از یک شخص آفریده است که (آدم است و او هم از خاک زمین است و زمین هم در مدّت حیات) محلّ استقرار و (پس از مرگ) محلّ تسلیم (به خاک شما) است. ما آیات (قرآنی و نشانه‌های جهانی خود) را برای کسانی بیان داشته‌ایم که (آیات قرآنی و نشانه‌های جهانی را چنان که باید) می‌فهمند

او کسی است که شما را از یک نفس آفرید! و شما دو گروه هستید: بعضی پایدار (از نظر ایمان یا خلقت کامل)، و بعضی ناپایدار؛ ما آیات خود را برای کسانی که می‌فهمند، تشریح نمودیم

و اوست كه شما را از يك تن آفريد پس [شما را] قرارگاهى- زمين- و سپردن جايى- شكم مادر و پشت پدر- است. ما نشانه‌ها را براى گروهى كه در مى‌يابند به تفصيل بيان كرده‌ايم