أَلْهَاكُمُ التَّكَاثُرُ به غفلت کشيد شما را نازش به بسياري مال ، و فرزند ،
حَتَّى زُرْتُمُ الْمَقَابِرَ تا به گورها رسيديد
كَلَّا سَوْفَ تَعْلَمُونَ حقا که به زودي خواهيد دانست
ثُمَّ كَلَّا سَوْفَ تَعْلَمُونَ باز هم حقا که به زودي خواهيد دانست
كَلَّا لَوْ تَعْلَمُونَ عِلْمَ الْيَقِينِ حقا ، اگر از روي يقين بدانيد ،
لَتَرَوُنَّ الْجَحِيمَ البته جهنم را خواهيد ديد
ثُمَّ لَتَرَوُنَّهَا عَيْنَ الْيَقِينِ سپس به چشم يقينش خواهيد ديد ،
ثُمَّ لَتُسْأَلُنَّ يَوْمَئِذٍ عَنِ النَّعِيمِ که در آن روز شما را از نعمتهاي دنيوي بازخواست مي کنند.
مدني و 8 آيه است.
بسم الله الرحمن الرحيم
(1) خداوند متعال بندگانش را سرزنش میکند؛ زیرا هدف و کاری را که برای آن آفریده شدهاند رها کردهاند؛ و آن همان عبادت خداوند یگانه، و شناخت او، و روی آوردن به او، و مقدم داشتن محبت او بر همه چیز است. (﴿أَلۡهَىٰكُمُ ٱلتَّكَاثُرُ﴾) افزونطلبی، شما انسانها را از این امور مذکور غافل گردانده است. خداوند ذکر نکرد که مردم در چه چیزی افزونطلبی میکنند، تا همۀ چیزهایی را که مردم در آن افزونخواهی مینمایند -و اموال و فرزندان و یاوران و لشکریان و خدمتگزاران و مقام و غیرهای که به آن افتخار مینمایند- شامل شود، و تا چیزهای دیگری را نیز در بر بگیرد که هرکس میخواهد از دیگری بیشتر داشته باشد، و هدف از آن رضایت خدا نیست.
(2) پس غفلت و سرگرمی شما ادامه یافت تا اینکه (﴿زُرۡتُمُ ٱلۡمَقَابِرَ﴾) گورها را زیارت میکنید، آنگاه پرده از روی شما برداشته میشود، ولی اکنون جبران آن مشکل است. (﴿حَتَّىٰ زُرۡتُمُ ٱلۡمَقَابِرَ﴾) این دلالت مینماید که برزخ، جهان و سرایی است که هدف از آن رسیدن به آخرت است. و خداوند انسانها را «زایر» نامید و مقیم نخواند. این، بر رستاخیز، و زنده شدن پس از مرگ، و جزا یافتن در برابر اعمال در جهانی فناناپذیر دلالت میکند.
(3 - 6) بنابراین خداوند آنها را هشدار داد و فرمود: (﴿كَلَّا سَوۡفَ تَعۡلَمُونَ ثُمَّ كَلَّا سَوۡفَ تَعۡلَمُونَ كَلَّا لَوۡ تَعۡلَمُونَ عِلۡمَ ٱلۡيَقِينِ﴾) اگر با یقین میدانستید که چه چیزی پیش روی دارید، افزونطلبی شما را غافل نمیگرداند، و به انجام کارهای شایسته مبادرت میورزیدید. اما عدم برخورداری از علم حقیقی، شما را به جایی رساند که مشاهده میکنید (﴿لَتَرَوُنَّ ٱلۡجَحِيمَ﴾) یعنی حتماً بر قیامت در خواهید آمد، پس حتماً جهنمی را که خداوند برای کافران آماده کرده است مشاهده خواهید نمود.
(7) (﴿ثُمَّ لَتَرَوُنَّهَا عَيۡنَ ٱلۡيَقِينِ﴾) سپس دوزخ را با چشم خود آشکارا خواهید دید. همانطور که خداوند متعال میفرماید:﴿وَرَءَا ٱلۡمُجۡرِمُونَ ٱلنَّارَ فَظَنُّوٓاۡ أَنَّهُم مُّوَاقِعُوهَا وَلَمۡ يَجِدُواۡ عَنۡهَا مَصۡرِفٗا﴾ و بزهکاران آتش دوزخ را میبینند، و میدانند که وارد آن خواهند شد و از آن گریزی نخواهند داشت.
(8) (﴿ثُمَّ لَتُسَۡٔلُنَّ يَوۡمَئِذٍ عَنِ ٱلنَّعِيمِ﴾) سپس در روز قیامت از نعمتهایی که در دنیا از آن لذت میبردید پرسیده میشوید که آیا شکر آن را به جای آوردهاید، و حق خدا را از آن ادا نمودهاید، و از آنها برای انجام گناهان کمک نگرفتهاید؟ آنگاه به شما نعمتی برتر و بهتر خواهد داد. یا اینکه فریب نعمتها را خورده، و شکر آن را به جای نیاوردهاید؟ بلکه از نعمتها برای انجام گناهان استفاده کردهاید؟ پس شما را برآن مجازات خواهد کرد. خداوند متعال میفرماید:﴿وَيَوۡمَ يُعۡرَضُ ٱلَّذِينَ كَفَرُواۡ عَلَى ٱلنَّارِ أَذۡهَبۡتُمۡ طَيِّبَٰتِكُمۡ فِي حَيَاتِكُمُ ٱلدُّنۡيَا وَٱسۡتَمۡتَعۡتُم بِهَا فَٱلۡيَوۡمَ تُجۡزَوۡنَ عَذَابَ ٱلۡهُونِ ...﴾ و روزی که کافران بر آتش دوزخ درآورده میشوند و به آنان گفته میشود: «شما لذتهای خود را در دنیا بردهاید و از آن بهرهمند شدهاید، و امروز عذاب خوارکنندهای به عنوان کیفر به شما داده میشود».
* * *