وَمَا أَكْثَرُ النَّاسِ وَلَوْ حَرَصْتَ بِمُؤْمِنِينَ و بيشتر مردم ايمان نمي آورند گرچه حرص بورزي.
وَمَا تَسْأَلُهُمْ عَلَيْهِ مِنْ أَجْرٍ إِنْ هُوَ إِلاَّ ذِكْرٌ لِّلْعَالَمِينَ و تو در برابر (اين دعوت) از آنان پاداشي نمي خواهي و آن جز پند و اندرزي براي جهانيان نيست.
وَكَأَيِّن مِّن آيَةٍ فِي السَّمَاوَاتِ وَالأَرْضِ يَمُرُّونَ عَلَيْهَا وَهُمْ عَنْهَا مُعْرِضُونَ و چه بسيار نشانه هايي در آسمانها و زمين است (كه) از كنار آن اعراض كنان ميگذرند.
وَمَا يُؤْمِنُ أَكْثَرُهُمْ بِاللّهِ إِلاَّ وَهُم مُّشْرِكُونَ و بيشترشان (كه ادعا مي كنند) به خدا ايمان نمي آورند مگر اينكه مشركند.
أَفَأَمِنُواْ أَن تَأْتِيَهُمْ غَاشِيَةٌ مِّنْ عَذَابِ اللّهِ أَوْ تَأْتِيَهُمُ السَّاعَةُ بَغْتَةً وَهُمْ لاَ يَشْعُرُونَ آيا ايمن هستند از اين كه عذاب فراگيري از سوي خدا آنان را دربرگيرد، يا ناگهان قيامت به سراغشان بيايد، در حالي كه غافل و بي خبر باشند؟
(103) خداوند متعال به پیامبرش محمد صلی الله علیه وسلم میفرماید: (﴿وَمَآ أَكۡثَرُ ٱلنَّاسِ وَلَوۡ حَرَصۡتَ بِمُؤۡمِنِينَ﴾) و بیشتر مردم ایمان نمیآورند، گرچه تو بر ایمان آوردن آنها بکوشی؛ زیرا اهداف و مقاصد آنها فاسد گردیده است.پس حرص و کوشش خیرخواهان به آنان سودی نمیبخشد، هرچند که موانعی هم بر سر راهشان وجود نداشته باشد؛ به این صورت که خیرخواهان آنها را تعلیم دهند، و آنان را به آنچه که برایشان خوب است و شر و بدی را از آنان دور میگرداند، بدون مزد و پاداش دعوت دهند، و نشانهها و شواهدی که بر راستی آنان دلالت مینماید، ارائه نمایند. بنابراین فرمود:
(104) (﴿وَمَا تَسَۡٔلُهُمۡ عَلَيۡهِ مِنۡ أَجۡرٍۚ إِنۡ هُوَ إِلَّا ذِكۡرٞ لِّلۡعَٰلَمِينَ﴾) و تو در برابر این دعوت، از آنان پاداشی نمیخواهی؛ و این قرآن، جز پند و اندرزی برای جهانیان نیست، که آنچه را به آنها فایده میرساند، یادآوری میکند تا آن را انجام دهند؛ و آنان را از آنچه که به زیانشان است، برحذر میدارد تا آن را ترک گویند.
(105) (﴿وَكَأَيِّن مِّنۡ ءَايَةٖ فِي ٱلسَّمَٰوَٰتِ وَٱلۡأَرۡضِ يَمُرُّونَ عَلَيۡهَا﴾) و چه بسیار نشانههایی در آسمانها و زمین وجود دارد که بر توحید خداوند دلالت مینماید و از کنار آن اعراضکنان میگذرند.
(106) با وجود این، گرچه شمّهای از ایمان بردهاند، (﴿وَمَا يُؤۡمِنُ أَكۡثَرُهُم بِٱللَّهِ إِلَّا وَهُم مُّشۡرِكُونَ﴾) اما بیشترشان که مدعیِ ایمان به خداوند هستند، مشرک میباشند. پس آنان گرچه به ربوبیت خداوند متعال -و اینکه او آفریننده و روزیدهنده و مدبر همۀ کارهاست- ایمان میآورند، اما در موضوع الوهیت خداوند و یگانگی او، شرک میورزند. پس برای آنان چیزی جز این باقی نمانده است که عذاب ایشان را فراگیرد، درحالی که از عذاب خدا ایمن هستند.
(107) (﴿أَفَأَمِنُوٓاۡ﴾) آیا کسانی که این کارها را انجام میدهند و از آیات خدا روی بر میتابند، ایمن هستند از اینکه (﴿أَن تَأۡتِيَهُمۡ غَٰشِيَةٞ مِّنۡ عَذَابِ ٱللَّهِ﴾) عذابی فراگیر آنان را بپوشاند؛ و همۀ آنها را فراگیرد، و ریشه کن کند. (﴿أَوۡ تَأۡتِيَهُمُ ٱلسَّاعَةُ بَغۡتَةٗ وَهُمۡ لَا يَشۡعُرُونَ﴾) یا ناگهان قیامت به سراغشان بیاید، درحالی که از آن خبر نداشته باشند؛ یعنی آنها خود را مستحقق عذاب خدا قرار دادهاند. پس باید به سوی خدا برگردند و توبه نمایند، و آنچه را که سبب گرفتار شدنشان به عذاب خداست، رها کنند.