إِنَّكُمْ وَمَا تَعْبُدُونَ مِن دُونِ اللَّهِ حَصَبُ جَهَنَّمَ أَنتُمْ لَهَا وَارِدُونَ همان شما [هيزم جهنم هستيد] و چيزهايي که به غير از خدا مي پرستيد افزوزينۀ آتش جهنم است، شما به آن وارد خواهيد شد.
لَوْ كَانَ هَؤُلَاء آلِهَةً مَّا وَرَدُوهَا وَكُلٌّ فِيهَا خَالِدُونَ اگر اينها معبودها و خداياني بودند هرگز وارد دوزخ نمي گشتند و همگي در آن جا جاودانه اند.
لَهُمْ فِيهَا زَفِيرٌ وَهُمْ فِيهَا لَا يَسْمَعُونَ براي آنان در جهنم نالۀ غم انگيز است و در آن جا چيزي را نمي شنوند.
إِنَّ الَّذِينَ سَبَقَتْ لَهُم مِّنَّا الْحُسْنَى أُوْلَئِكَ عَنْهَا مُبْعَدُونَ بدون شک آناني که بيشتر از [سوي] ما نيکويي برايشان مقرر شده است آنان از [دوزخ] دور نگاه داشته مي شوند.
لَا يَسْمَعُونَ حَسِيسَهَا وَهُمْ فِي مَا اشْتَهَتْ أَنفُسُهُمْ خَالِدُونَ آنان حتي صداي اتش دوزخ را [هم] نمي شنوند و در ميان [نعمتهاي] دلخواهشان جاودانه اند.
لَا يَحْزُنُهُمُ الْفَزَعُ الْأَكْبَرُ وَتَتَلَقَّاهُمُ الْمَلَائِكَةُ هَذَا يَوْمُكُمُ الَّذِي كُنتُمْ تُوعَدُونَ هراس بزرگ ايشان را غمگين نمي سازد، و فرشتگان به استقبالشان مي آيند [و مي گويند]: اين همان روزي است که به شما وعده داده مي شد.
(98) و شما که چیزهایی دیگر به جای خداوند پرستش میکردید! (﴿حَصَبُ جَهَنَّمَ﴾) هیزم دوزخ خواهید بود، (﴿أَنتُمۡ لَهَا وَٰرِدُونَ﴾) شما و بتهایتان حتماً وارد آن میگردید.
(99) حکمت از وارد شدن بتهای جامد و بیجان به جهنم -که چیزی نمیدانند و گناهی ندارند- این است تا دروغگویی کسانی که بتها را به خدایی گرفتهاند، روشن شود، و عذابشان بیشتر گردد. به همین جهت فرموده: (﴿لَوۡ كَانَ هَٰٓؤُلَآءِ ءَالِهَةٗ مَّا وَرَدُوهَا﴾) اگر آنها معبودان راستین بودند، هرگز وارد دوزخ نمیگشتند. این مانند فرمودۀ الهی است که میفرماید:﴿لِيُبَيِّنَ لَهُمُ ٱلَّذِي يَخۡتَلِفُونَ فِيهِ وَلِيَعۡلَمَ ٱلَّذِينَ كَفَرُوٓاۡ أَنَّهُمۡ كَانُواۡ كَٰذِبِينَ﴾ تا برای آنان، آنچه را که در آن اختلاف میورزیدند، بیان کند؛ و کافران بدانند که آنها دروغگو بودهاند. و هریک از عبادت کنندگان و عبادت شوندگان در جهنم جاودانهاند، و از آن بیرون آورده نشده، و از آن به جایی دیگر برده نمیشوند.
(100) (﴿لَهُمۡ فِيهَا زَفِيرٞ﴾) از شدت و سختی عذاب، آنان در جهنم نالۀ غم انگیزی دارند، (﴿وَهُمۡ فِيهَا لَا يَسۡمَعُونَ﴾) و آنها در آنجا چیزی را نمیشنوند، و کر و لال و کور هستند. و یا اینکه صدایی جز صدای جهنم را نمیشنوند؛ چون جهنم به شدت به جوش میآید، و صدای آن بلند است. و معبودهای مشرکین که به جهنم وارد میشوند، بتها هستند، و یا کسانی میباشند که عبادت شده، و به معبود شدن خود راضی بودهاند.
(101 - 102) و اما مسیح و عزیر و فرشتگان و اولیایی که پرستش شدهاند، آنان در جهنم عذاب داده نمیشوند، بلکه در این فرموده الهی داخلاند: (﴿إِنَّ ٱلَّذِينَ سَبَقَتۡ لَهُم مِّنَّا ٱلۡحُسۡنَىٰٓ﴾) همانا کسانی که پیشتر [در علم الهی ودر لوح محفوظ] سعادت برایشان مقرر گشته است...، و خداوند مقرر داشته که آنها را بر انجام کارهای شایسته بگمارد و در این راه موفق نماید. (﴿أُوۡلَٰٓئِكَ عَنۡهَا مُبۡعَدُونَ﴾) چنین کسانی از جهنم دور نگاه داشته میشوند و وارد آن نمیگردند، و به آن نزدیک نمیشوند، بلکه تا آخرین حد از آن دور نگاه داشته میشوند، تا جایی که حتی صدای جهنم را نمیشنوند و خود آن را نمیبینند. (﴿وَهُمۡ فِي مَا ٱشۡتَهَتۡ أَنفُسُهُمۡ خَٰلِدُونَ﴾) و آنان در میان خوردنیها و نوشیدنیها و همسران و منظرههای دلخواه -که هیچ چشمی مانند آن را ندیده، و هیچ گوشی مانند آن را نشنیده، و به دل هیچ انسانی خطور نکرده است- جاودانهاند؛ و این ناز و نعمت همواره برایشان ادامه دارد، و در طی روزگاران به زیبایی آن افزوده میشود.
(103) (﴿لَا يَحۡزُنُهُمُ ٱلۡفَزَعُ ٱلۡأَكۡبَرُ﴾) در روز قیامت -بدانگاه که جهنم نزدیک میگردد، و بر کافران و گناهکاران خشم میگیرد، و مردم را هراسِ بزرگ پریشان و اندوهگین میسازد -اینها اندوهگین نمیشوند؛ چون میدانند به کجا برده میشوند وخداوند آنها را از هر ترسی ایمن میدارد. (﴿وَتَتَلَقَّىٰهُمُ ٱلۡمَلَٰٓئِكَةُ﴾) و وقتی از قبرهایشان برانگیخته شده، و به صورت سواره، گروه گروه آورده میشوند، فرشتگان به استقبالشان آمده و با تبریک گفتن به آنها میگویند: (﴿هَٰذَا يَوۡمُكُمُ ٱلَّذِي كُنتُمۡ تُوعَدُونَ﴾) این همان روزی است که به شما وعده داده میشد. پس آنچه را که خداوند به شما وعده داده است، مبارکتان باد؛ و به خوبیهایی که در پیش دارید، شاد شوید؛ و به خاطر اینکه خداوند شما را از ناگواریها در امان قرار داده است، شادی و سرورتان بیشتر باشد.