22. حج آیه 10

این [کیفر،] به سزای کارهایی است که از پیش فرستاده است و الله هرگز نسبت به بندگان [خود] ستمکار نیست.

وَمِنَ النَّاسِ مَن يُجَادِلُ فِي اللَّهِ بِغَيْرِ عِلْمٍ وَلَا هُدًى وَلَا كِتَابٍ مُّنِيرٍ و گروهي از مردم دربارة خداوند بدون [هيچ] دانش و هدايت و كتاب روشني مجادله مي‌كنند.
ثَانِيَ عِطْفِهِ لِيُضِلَّ عَن سَبِيلِ اللَّهِ لَهُ فِي الدُّنْيَا خِزْيٌ وَنُذِيقُهُ يَوْمَ الْقِيَامَةِ عَذَابَ الْحَرِيقِ مستكبرانه شانهايش را بالا مي‌‌اندازد و مغرورانه رويش را بر مي‌گرداند تا [مردم را] از راه خدا گمراه سازد، او در دنيا رسوايي [بزرگي] دارد، و روز قيامت عذاب آتش را به او مي‌چشانيم.
ذَلِكَ بِمَا قَدَّمَتْ يَدَاكَ وَأَنَّ اللَّهَ لَيْسَ بِظَلَّامٍ لِّلْعَبِيدِ اين به سزاي كردار پيشين تسوت. و [گرنه] خداوند بر بندگان ستمگر نيست.
(8) مجادله‌ای که پیش‌تر بیان شد، برای مقلّد است؛ و این مجادله، برای شیطان سرکش است که به بدعت‌ها فرامی‌خواند. پس خداوند خبر داد که (﴿يُجَٰدِلُ فِي ٱللَّهِ﴾) با پیامبران خدا و پیروانشان به وسیلۀ باطل مجادله می‌نماید تا با آن حق را درهم بشکند، (﴿بِغَيۡرِ عِلۡمٖ وَلَا هُدٗى﴾) و بدون هیچ دانشِ درستی، و بدون اینکه رهنمودی داشته باشد، مجادله می‌کند؛ یعنی در مجادلۀ خود، از کسی پیروی نمی‌کند که عقل درستی دارد، و راه یافته است. (﴿وَلَا كِتَٰبٖ مُّنِيرٖ﴾) و بدون کتاب روشنی، مجادله می‌کند. پس او نه دلیلی عقلی دارد و نه دلیلی نقلی. این همان شبهات و تردیدهایی است که شیطان به او الهام می‌کند:﴿وَإِنَّ ٱلشَّيَٰطِينَ لَيُوحُونَ إِلَىٰٓ أَوۡلِيَآئِهِمۡ لِيُجَٰدِلُوكُمۡ﴾ و همانا شیطان‌ها به دوستانشان الهام می‌کنند تا با شما مجادله نمایند.
(9) با وجود این (﴿ثَانِيَ عِطۡفِهِۦ﴾) مستکبرانه رویش را برمی‌گرداند، و این کنایه از آن است که او از روی خود بزرگ بینی حق را نمی‌پذیرد، و مردم را حقیر و ناچیز می‌داند؛ و از دانش غیرمفیدی که دارد، شاد شده؛ و اهل حقی را که همراهشان هست، حقیر می‌شمارد. (﴿لِيُضِلَّ﴾) تا مردم را گمراه سازد؛ یعنی تا از دعوتگرانِ به سوی گمراهی، باشد. و تمام پیشوایانِ کفر و گمراهی در این داخل هستند. سپس کیفرِ آنها را در دنیا و آخرت بیان کرد و فرمود: (﴿لَهُۥ فِي ٱلدُّنۡيَا خِزۡيٞ﴾) او در دنیا رسوایی [بزرگی] دارد؛ یعنی قبل از آخرت و در همین دنیا خوار و رسوا می‌شود، و این از نشانه‌های عجیب الهی است، و هیچ دعوتگری از دعوتگرانِ کفر و گمراهی را نمی‌بینی مگر اینکه جهانیان از او متنفرند، و او را نکوهش و مذمت می‌کنند؛ و هر یک، طبق حالتش مورد نفرت و نکوهش قرار می‌گیرد. (﴿وَنُذِيقُهُۥ يَوۡمَ ٱلۡقِيَٰمَةِ عَذَابَ ٱلۡحَرِيقِ﴾) و روز قیامت، عذابِ سوزان را به او می‌چشانیم؛ یعنی گرمای سخت جهنم و آتش سوزان آن را، به کیفر آنچه از پیش فرستاده و انجام داده است، به او می‌چشانیم. (﴿ذَٰلِكَ﴾) آن عذاب دنیوی و اخروی که بیان شد. (﴿ذَٰلِكَ﴾) مفهوم دور بودن را دارد، که لام (﴿ذَٰلِكَ﴾) بر بُعد و دوری دلالت می‌کند، و این بیانگر آن است که کافر در نهایت وحشت و بدبختی و بدحالی قرار دارد. (﴿بِمَا قَدَّمَتۡ يَدَاكَ وَأَنَّ ٱللَّهَ لَيۡسَ بِظَلَّٰمٖ لِّلۡعَبِيدِ﴾) کیفر کفر و گناهی است که مرتکب شده‌ای، و خداوند بر بندگان ستمگر نیست؛ یعنی خداوند، بندگانش را بدون اینکه گناهی مرتکب شده باشند، عذاب نمی‌دهد. خلاصۀ معنی چنین است: به کافری که دارای صفت‌هایی باشد که در دو آیۀ گذشته بیان شدند، گفته می‌شود: این عذاب و رسوایی که بدان دچار شده‌ای، به سبب افترا و تهمت زدن و تکبر ورزیدنت می‌باشد، چون خداوند عادل است و ستم نمی‌کند، و مؤمن و کافر، و صالح و فاسق را یکسان قرار نمی‌دهد، بلکه هر یک را به سبب عملش مجازات می‌کند.

اين كيفر كارهايى است كه پيش از اين كرده‌اى، و خدا به بندگانش ستم نمى‌كند

[گفته شود:] اين به سزاى آن چيزى است كه به دستان خود پيش فرستاده‌اى، و البته خداوند به بندگان خويش ستمگر نيست

[این به خاطر کار و کردار پیشین توست، و گرنه‌] خداوند هرگز در حق بندگان ستمگر نیست‌

این [رسوایی و عذاب] به کیفر اعمالی است که از پیش فرستاده ای و به آن خاطر است که خدا نسبت به بندگان ستمکار نیست

این عذاب آتش به سزای همان اعمال زشتی است که با دست خود پیش فرستادی و این که خدا هرگز کمترین ستم در حق بندگان نخواهد کرد

این بدانچه پیش فرستاده است دستهایت و نیست خدا ستمگر بر بندگان‌

اين [كيفر] به سزاى چيزهايى است كه دستهاى تو پيش فرستاده است و [گرنه‌] خدا به بندگان خود بيدادگر نيست

این (کیفر بزرگ) به سزای (همان) چیزهایی است که دست‌هایت [:نیروهایت] پیش فرستاده است. و اینکه خدا همواره به بندگان خود زیاد بیدادگر نیست

«این عذاب دستاوَرد پیشین توست. و قطعاً خدا به بندگانش ستم نمى‌کند.»

(بدو گفته می‌شود: خواری و عذابی را که می‌بینی) این نتیجه‌ی همان کارهائی است که خودت قبلاً انجام داده‌ای و پیشاپیش فرستاده‌ای، و اصلاً خداوند کمترین ستمی نسبت به بندگان روا نمی‌دارد. (نه کسی را بی‌جهت کیفر می‌دهد، و نه بر میزان مجازات کسی بدون دلیل می‌افزاید، و بلکه برنامه‌ی او سراسر عدالت و دادگری است)

(و به آنان می‌گوییم:) این در برابر چیزی است که دستهایتان از پیش برای شما فرستاده؛ و خداوند هرگز به بندگان ظلم نمی‌کند

اين [خوارى و عذاب‌] به سزاى آن چيزى است كه دستهايت پيش فرستاده و از آن رو كه خدا بر بندگان ستمكار نيست