23. مؤمنون آیه 20

و درختى [آفریدیم] كه از طور سینا برمى‌آید و روغن [زیتون‌] مى‌دهد و خورشى براى خورندگان است.

وَلَقَدْ خَلَقْنَا فَوْقَكُمْ سَبْعَ طَرَائِقَ وَمَا كُنَّا عَنِ الْخَلْقِ غَافِلِينَ و به راستي بر فرازتان هفت آسمان آفريديم، و ما هرگز از آفرينش غافل نبوده‌ايم.
وَأَنزَلْنَا مِنَ السَّمَاء مَاء بِقَدَرٍ فَأَسْكَنَّاهُ فِي الْأَرْضِ وَإِنَّا عَلَى ذَهَابٍ بِهِ لَقَادِرُونَ و از آسمان آبي را به اندازه فرو فرستاديم، و آن را در زمين ماندگار نموديم، و بي‌گمان ما بر از ميان بردنش تواناييم.
فَأَنشَأْنَا لَكُم بِهِ جَنَّاتٍ مِّن نَّخِيلٍ وَأَعْنَابٍ لَّكُمْ فِيهَا فَوَاكِهُ كَثِيرَةٌ وَمِنْهَا تَأْكُلُونَ ما به وسيلة اين آب نخلستانها و تاكستانها را براي شما پديد آورديم، و شما در آنجا ميوه‌هاي بسياري داريد، و از آن مي‌خوريد.
وَشَجَرَةً تَخْرُجُ مِن طُورِ سَيْنَاء تَنبُتُ بِالدُّهْنِ وَصِبْغٍ لِّلْآكِلِينَ و همچنين با آن درختي پديدار كرديم كه در كوه طور سينا مي‌رويد [و] روغن و نان خورشي براي خورندگان بر مي‌آورد.
(17) وقتی خداوند آفرینش انسان را بیان کرد، جایگاه وی و فراوانی نعمت‌هایی را که به او ارزانی داشته است، بیان داشت و فرمود: (﴿وَلَقَدۡ خَلَقۡنَا فَوۡقَكُمۡ سَبۡعَ طَرَآئِقَ﴾) و بر فرازتان هفت آسمان قرار دادیم. هفت آسمان که هر یک بر فراز دیگری است، و آسمان با ستارگان و خورشید و ماه آراسته شده، و منافع و مصالح زیادی برای بندگان در آن نهفته است. (﴿وَمَا كُنَّا عَنِ ٱلۡخَلۡقِ غَٰفِلِينَ﴾) و ما از آفرینش غافل نبوده‌ایم. پس همان‌طور که همۀ پدیده‌ها را آفریده‌ایم؛ علم و آگاهی ما نیز همۀ آنچه را که آفریده‌ایم، احاطه نموده است. پس ما از هیچ مخلوقی غافل نیستیم و آن را فراموش نخواهیم کرد؛ و مخلوقی را نمی‌آفرینیم که آن را ضایع کرده و به فراموشی بسپاریم. و از آسمان غافل نیستیم که بر زمین بیفتد و ذرّه‌ای را در تاریکی‌ها و میان امواج دریاها و در گوشه‌های فلات‌ها فراموش نمی‌کنیم. و هیچ جنبنده ای نیست مگر اینکه روزیِ او به عهدۀ خدا می‌باشد، و محلِ زیست و محلِ دفن آن را می‌داند. در بسیاری از جاها، خداوند از آفرینش و آگاهی و علم خویش یکجا سخن گفته است. مانند اینکه می‌فرماید:﴿أَلَا يَعۡلَمُ مَنۡ خَلَقَ وَهُوَ ٱللَّطِيفُ ٱلۡخَبِيرُ﴾ آیا کسی که آفریده است، نمی‌داند، حال آنکه او باریک بین و آگاه است؟! ﴿بَلَىٰ وَهُوَ ٱلۡخَلَّٰقُ ٱلۡعَلِيمُ﴾ آری! و او آفرینندۀ آگاه است؛ چون آفرینشِ مخلوقات، از بزرگ‌ترین دلایلِ عقلی است که بر علم و آگاهیِ آفریننده و فرزانگیِ او دلالت می‌نماید.
(18) (﴿وَأَنزَلۡنَا مِنَ ٱلسَّمَآءِ مَآءَۢ﴾) و از آسمان آبی را به اندازه فرو فرستادیم که روزیِ شما و چهارپایانتان در آن است. آن را به اندازه فرو می‌فرستد که شما را کفایت ‌کند؛ پس آن را چنان کم نازل نمی‌کند که ساکنانِ زمین تلف شوند، و بر اثر کمبودِ آن درختان و گیاهان پژمرده گردند، بلکه به مقدار نیاز آن را فرو می‌فرستد. سپس آن را بند می‌آرد؛ زیرا اگر همیشه ببارد، زیان آور خواهد بود. (﴿فَأَسۡكَنَّٰهُ فِي ٱلۡأَرۡضِ﴾) و آن را در زمین ماندگار نمودیم؛ یعنی آب را بر زمین فرو فرستادیم، پس آب در آن جای گرفت و ماندگار شد، و به قدرت خداوند گیاهانِ همگون از زمین بیرون می‌آیند. و نیز آن را در بطن زمین، آمادۀ شرب و بهره‌برداری می‌کند؛ آب چنان به قعر زمین فرو نمی‌رود که قابل دسترسی نبوده، و رسیدن به آن ممکن نباشد. (﴿وَإِنَّا عَلَىٰ ذَهَابِۢ بِهِۦ لَقَٰدِرُونَ﴾) و بی‌گمان ما بر از میان بردنش تواناییم؛ به این صورت که آن را از آسمان فرو نفرستیم؛ یا آن را فرو بفرستیم، اما آب به عمق زمین فرو رود به‌گونه‌ای که دسترسی به آن ممکن نباشد، یا هدف از آن محقق نشود. و در اینجا خداوند بندگانش را آگاه ‌نموده و تذکر می‌دهد که سپاس او را بر نعمتش به جای آورند؛ و فقدانِ آب را تصور کنند که در آن حالت چه زیانی متوجه انسان‌ها می‌شود! مانند اینکه خداوند متعال فرموده است:﴿قُلۡ أَرَءَيۡتُمۡ إِنۡ أَصۡبَحَ مَآؤُكُمۡ غَوۡرٗا فَمَن يَأۡتِيكُم بِمَآءٖ مَّعِينِۢ﴾ بگو: «به من خبر دهید، اگر آبتان فرو نشیند، چه کسی برایتان آبی روان می‌آورد؟»

(19) (﴿فَأَنشَأۡنَا لَكُم بِهِۦ جَنَّٰتٖ مِّن نَّخِيلٖ وَأَعۡنَٰبٖ﴾) و به وسیلۀ این آب، باغ‌هایی از انگور و خرما آفریده‌ایم و پدید آورده‌ایم. خداوند متعال این دو نوع درخت‌را به طور ویژه بیان کرد؛ با اینکه به وسیلۀ آب، درختانی دیگر نیز پدید می‌آیند؛ اما درخت خرما و انگور دارای فضیلت و منافعی هستند که از دیگر درختان بالاتر‌ند، بنابراین به صورت عام نیز فرمود: (﴿لَّكُمۡ فِيهَا﴾) برای شما در این باغ‌ها، (﴿فَوَٰكِهُ كَثِيرَةٞ وَمِنۡهَا تَأۡكُلُونَ﴾) میوه‌های زیادی هست، و از آن می‌خورید، میوه‌هایی از قبیل: انجیر و لیمو و انار و سیب و غیره.
(20) (﴿وَشَجَرَةٗ تَخۡرُجُ مِن طُورِ سَيۡنَآءَ﴾) و درختی که در کوه طور سینا می‌روید، و آن درخت زیتون است، و به ‌صورت ویژه بیان شده است؛ چون در جای خاصی در سرزمین شام می‌روید، و منافعی دارد که برخی از آن در فرمودۀ الهی بیان شده است: (﴿تَنۢبُتُ بِٱلدُّهۡنِ وَصِبۡغٖ لِّلۡأٓكِلِينَ﴾) دارای روغن است، که بیشتر برای روشن کردن چراغ‌ها از آن استفاده می‌شود، و نان خورشی برای خورندگان است، و نیز منافعی دیگر دارد.

و درختى است كه در طور سينا مى‌رويد. روغن مى‌دهد و آن روغن براى خورندگان، نان خورشى است

و نيز درختى [براى شما پديد آورديم‌] كه از طور سينا بر مى‌آيد و روغن [زيتون‌] مى‌دهد و خورشى براى خورندگان است

و [همچنین‌] درختی که از طور سینا می‌روید و روغن [زیتون‌] برمی‌آورد و نیز نان خورشی برای خورندگان‌

و [به وسیله آن] درختی را که از طور سینا بیرون می آید [پدید آوردیم] که برای خورندگان، روغن و نان خورشی می رویاند

و نیز درختی که از طور سینا برآید و روغن زیت بار آورد و نان خورش مردم گردد

و درختی که برون می‌آید از طور سیناء می‌روید با روغن و رنگی (نان خورشی) برای خورندگان‌

و از طور سينا درختى برمى‌آيد كه روغن و نان خورشى براى خورندگان است

و درختی را از طور سینا آفریدیم، که برای خورندگان، روغن و خوراکی و رنگ و جلا(ی معده‌ها) است

و [نیز زیتون‌،] درختى که از طور سینا مى‌روید، [و] روغن و خوراک براى خورندگان به بار مى‌آورد

همچنین درختی (با آن) پدیدار کرده‌ایم که در کوه طور سینا می‌روید و (صدها سال عمر می‌کند و پیوسته سبز و خرّم است و بدون زحمت زیاد، برکات فراوانی بهره‌ی شما می‌سازد) و تولید روغن و نان خورشی می‌کند برای خورندگان

و (نیز) درختی را که از طور سینا می‌روید [= درخت زیتون‌]، و از آن روغن و «نان خورش» برای خورندگان فراهم می‌گردد (آفریدیم)

و درختى [بيافريديم‌] كه از كوه سينا بيرون مى‌آيد- يعنى درخت زيتون- كه روغن مى‌آورد و نان خورشى براى خورندگان است