42. شوري آیه 48

[ای پیامبر] اگر [مشرکان از دعوتِ تو] روى می‌گردانند، [توفیق را از خود سلب می‌كنند]. ما تو را نگهبان آنان نفرستادیم و تو وظیفه‌اى جز رساندن [وحی] نداری؛ و چون رحمتى از جانب خود به انسان بچشانیم، به آن سرمست مى‌شود؛ و اگر به سزاى رفتار گذشتۀ خود دچار مصیبتى شود، [به جاى بیدارى، ناسپاسی مى‌کند]. به راستی که انسان بسیار ناسپاس است.

اسْتَجِيبُوا لِرَبِّكُم مِّن قَبْلِ أَن يَأْتِيَ يَوْمٌ لَّا مَرَدَّ لَهُ مِنَ اللَّهِ مَا لَكُم مِّن مَّلْجَأٍ يَوْمَئِذٍ وَمَا لَكُم مِّن نَّكِيرٍ؛ پيش از آنکه روزي بيايد که از جانب خدا بازگشتي ندارد ، به پروردگارتان ، پاسخ قبول دهيد در آن روز نه پناهي خواهيد داشت و نه کسي از شما دفاعي تواند کرد.
فَإِنْ أَعْرَضُوا فَمَا أَرْسَلْنَاكَ عَلَيْهِمْ حَفِيظًا إِنْ عَلَيْكَ إِلَّا الْبَلَاغُ وَإِنَّا إِذَا أَذَقْنَا الْإِنسَانَ مِنَّا رَحْمَةً فَرِحَ بِهَا وَإِن تُصِبْهُمْ سَيِّئَةٌ بِمَا قَدَّمَتْ أَيْدِيهِمْ فَإِنَّ الْإِنسَانَ كَفُورٌ ؛ اگر اعراض کنند ، تو را نفرستاده ايم که نگهبانشان باشي بر تو جز تبليغ رسالت هيچ نيست و ما چون به انسان از رحمت خود بچشانيم شادمان مي گردد ، و اگر به خاطر کارهايي که کرده است ناروايي بدو رسد ناسپاسي مي کند.
(47) خداوند بندگانش را فرمان می‌دهد تا با اطاعت از آنچه او بدان فرمان داده، و پرهیز از آنچه از آن نهی کرده است، و روی آوردن به آن و پرهیز از تاخیرِ در آن، دعوت پروردگارشان را بپذیرند. (﴿مِّن قَبۡلِ أَن يَأۡتِيَ يَوۡمٞ﴾) پیش از آنکه روز قیامت فرا رسد، که برگشتی ندارد، و دیگر گذشته جبران نمی‌شود. در آن روز، بنده پناهگاهی ندارد که به آن پناه ببرد و از دست پروردگارش فرار کند. بلکه فرشتگان، مردم را از هرسو محاصره و احاطه کرده‌اند، و خلق صدا زده می‌شوند، ﴿يَٰمَعۡشَرَ ٱلۡجِنِّ وَٱلۡإِنسِ إِنِ ٱسۡتَطَعۡتُمۡ أَن تَنفُذُواۡ مِنۡ أَقۡطَارِ ٱلسَّمَٰوَٰتِ وَٱلۡأَرۡضِ فَٱنفُذُواۡۚ لَا تَنفُذُونَ إِلَّا بِسُلۡطَٰنٖ﴾ ای گروه انس و جن! اگر می‌توانید از کناره‌های آسمان‌ها و زمین بگذرید، بگذرید. امّا جز با توانی [شگرف] نمی‌توانید بگذرید. در این روز بنده گناهانی را که مرتکب شده است نمی‌تواند انکار کند؛ بلکه اگر انکار نماید، اعضا و جوارح او علیه وی شهادت می‌دهند. در این آیه و امثال آن، آرزوهای دور و دراز مذمّت شده، و به غنیمت شمردن فرصت در هر کاری که برای بنده پیش می‌آید دستور داده شده است؛ چون تاخیر در انجام مسئولیت آفاتی به همراه دارد.
(48) (﴿فَإِنۡ أَعۡرَضُواۡ﴾) پس اگر از آنچه تو آورده‌ای ـ ‌بعد از آنکه کاملاً بیان و روشن گردیده است‌ـ روی گرداندند، (﴿فَمَآ أَرۡسَلۡنَٰكَ عَلَيۡهِمۡ حَفِيظًا﴾) تو را بر آنان نگهبان و مسئول قرار نداده‌ایم، که از اعمال آنها پرسیده شوی، (﴿إِنۡ عَلَيۡكَ إِلَّا ٱلۡبَلَٰغُ﴾) بلکه وظیفۀ تو فقط رساندن است. پس وظیفه‌ات را انجام داده‌ای و پاداش تو بر خداوند است، خواه آنها بپذیرند و خواه روی بگردانند، و حساب آنها با خداست؛ خداوندی که اعمال کوچک و بزرگ و اعمال ظاهری و باطنی آنها را ثبت و ضبط می‌نماید. سپس خداوند متعال حالت انسان را بیان کرد که هرگاه به او لطف و مرحمتی از جانب خدا برسد، از قبیل: تندرستی، روزی راحت و فراوان، و مقام و مرتبه و امثال آن، (﴿فَرِحَ بِهَا﴾) بی‌نهایت بدان شادمان می‌گردد و تنها در فکر آن می‌باشد، و لازمۀ این کار آن است که به این نعمت‌ها آرامش پیدا می‌کند، و از کسی که نعمت را به او بخشیده است رویگردان می‌شود. (﴿وَإِن تُصِبۡهُمۡ سَيِّئَةُۢ﴾) و اگر بیماری یا فقر یا امثال آن به او برسد، (﴿بِمَا قَدَّمَتۡ أَيۡدِيهِمۡ﴾) به سبب کارهایی که خودشان کرده‌اند، (﴿فَإِنَّ ٱلۡإِنسَٰنَ كَفُورٞ﴾) آنگاه انسان ناسپاس می‌گردد؛ یعنی طبیعت او چنان است که در برابر نعمت‌های گذشته، ناسپاسی می‌کند؛ و از رنج و بلایی که به او رسیده است، ابراز ناخشنودی می‌نماید.

اگر اعراض كنند، تو را نفرستاده‌ايم كه نگهبانشان باشى. بر تو جز تبليغ رسالت هيچ نيست. و ما چون به انسان از رحمت خود بچشانيم شادمان مى‌گردد، و اگر به خاطر كارهايى كه كرده است ناروايى بدو رسد ناسپاسى مى‌كند

پس اگر روى برتافتند، ما تو را نفرستاديم كه نگهبانشان باشى. بر تو جز تبليغ [رسالت، چيزى‌] نيست. و به راستى ما چون به انسان رحمتى از جانب خود بچشانيم، بدان شاد [و سرمست‌] گردد، و اگر به سزاى كارى كه پيش فرستاده‌اند بديشان گزندى رسد [اين جاست كه‌] انسا

پس اگر رویگردان شدند بدان که تو را نگهبان ایشان نفرستاده‌ایم، بر تو جز پیام‌رسانی نیست، و ما چون از جانب خویش به انسان رحمتی بچشانیم، به آن شاد شود، و اگر به خاطر کار و کردار پیشینشان به ایشان بلایی رسد، آنگاه است که انسان ناسپاس است‌

پس اگر [از دعوتت] روی برگردانند [اندوهگین مباش] ما تو را بر آنان نگهبان و مراقب نفرستاده ایم [تا آنان را به اجبار در دایره هدایت قرار دهی]، جز رساندن [پیام وحی] بر عهده تو نیست، و هنگامی که ما از سوی خود رحمتی [چون سلامت، امنیت و ثروت] به انسان بچشانیم، به آن سرمست و مغرور می شود، و اگر به سبب گناهانی که مرتکب شده اند آسیبی به آنان رسد [رحمت حق را فراموش می کنند]، بی تردید انسان بسیار ناسپاس است

(ای رسول، تو این آیات قیامت را بر خلق برسان) پس اگر باز اعراض کردند دیگر تو را نگهبان آنها نفرستادیم، بر تو جز ابلاغ رسالت تکلیفی نیست، و ما چون به انسان (بی‌صبر کم ظرف) از لطف و رحمت خود بهره‌ای بخشیم بدان شاد شود و اگر به کیفر کردار خود رنج و عذابی به آنان رسد آدمی سخت راه کفران پوید

پس اگر روی برتافتند همانا نفرستادیمت بر ایشان نگهبانی نیست بر تو جز رسانیدن و ما هر گاه چشانیم انسان را از خود رحمتی شادمان شود بدان و اگر رسدشان بدی بدانچه پیش آورده است دستهای ایشان همانا انسان است بسی ناسپاس‌

پس اگر روى برتابند، ما تو را بر آنان نگهبان نفرستاده‌ايم. بر عهده تو جز رسانيدن [پيام‌] نيست، و ما چون رحمتى از جانب خود به انسان بچشانيم، بدان شاد و سرمست گردد، و چون به [سزاى‌] دستاورد پيشين آنها، به آنان بدى رسد، انسان ناسپاسى مى‌كند

پس اگر روی برتابند، ما تو را بر آنان (به عنوان) نگهبان نفرستاده‌ایم (و) بر عهده‌ی تو جز رسانیدن پیام رسا‌(ی رسالتی) نیست‌. و ما همواره چون رحمتی از جانب خود به انسان بچشانیم، بدان شاد (و سرمست) گردد و چون به (سزای) دستاورد پیش‌‌فرستاده‌شان به آنان بدی در رسد، انسان بی‌گمان پس از آن ناسپاس و کفران‌کننده است

پس اگر روى گرداندند، [غمگین مباش!] ما تو را بر آنان نگهبان نفرستادیم، [تا آنان را به ایمان وادارى.] تنها رساندن پیام، بر [عهده‌ی] توست. و البتّه هرگاه از جانب خود رحمتى به انسان بچشانیم، به آن شاد و سرمست می‌شود، و اگر به خاطر دستاوردشان، بلایى به آنان برسد، [نعمت‌ها را فراموش مى‌کنند. چرا] که انسان بسیار ناسپاس است

اگر (مشرکان از پذیرش دعوت تو) روی‌گردان شدند (باک مدار و غمگین مباش) چرا که ما تو را به عنوان مراقب و مواظب (کردار و رفتار) ایشان نفرستاده‌ایم. بر تو پیام باشد و بس. هنگامی که ما از جانب خویش لطف و مرحمتی به انسان برسانیم (و فراخی و گشایشی نصیبش گردانیم) به سبب آن سرمست و شادان می‌گردد (و غرور دارائی و اموال او را فرا می‌گیرد)، و اگر بلا و مصیبتی (و زیان و ضرری) به خاطر کارهائی که کرده است (و معاصی و گناهانی که نموده است) بدو برسد (لطف و مرحمت ما را فراموش می‌نماید و) کفران نعمت می‌کند (و چه بسا کافر و بی‌دین می‌گردد)

و اگر روی‌گردان شوند (غمگین مباش)، ما تو را حافظ آنان (و مأمور اجبارشان) قرار نداده‌ایم؛ وظیف‌ه تو تنها ابلاغ رسالت است! و هنگامی که ما رحمتی از سوی خود به انسان بچشانیم به آن دلخوش می‌شود، و اگر بلایی بخاطر اعمالی که انجام داده‌اند به آنها رسد (به کفران می‌پردازند)، چرا که انسان بسیار کفران‌کننده است

پس اگر روى گرداندند، ما تو را بر آنها نگهبان نفرستاده‌ايم بر تو جز رساندن پيام نيست. و هر گاه آدمى را از جانب خويش رحمتى- نعمتى- بچشانيم بدان شادمان شود- و از ما غافل گردد- و اگر بديى- گزندى- به آنان رسد بدانچه دستهايشان از پيش فرستاده- از كارهاى ناشايسته-، پس آنگاه آدمى ناسپاس است- نعمت را فراموش مى‌كند