6. انعام آیه 20

كسانى كه به آنان كتاب [آسمانى‌] داده‌ایم، همان گونه كه پسران خود را می‌شناسند، او [= پیامبر] را مى‌شناسد. کسانی ‌که [با پیروی از هوای نفس] به خویش زیان رسانده‌اند، ایمان نمی‌آورند.

وَلَهُ مَا سَكَنَ فِي اللَّيْلِ وَالنَّهَارِ وَهُوَ السَّمِيعُ الْعَلِيمُ؛ از آن اوست هر چه در
شب و روز جاي دارد و اوست شنوا و دانا.
قُلْ أَغَيْرَ اللّهِ أَتَّخِذُ وَلِيًّا فَاطِرِ السَّمَاوَاتِ وَالأَرْضِ وَهُوَ يُطْعِمُ وَلاَ
يُطْعَمُ قُلْ إِنِّيَ أُمِرْتُ أَنْ أَكُونَ أَوَّلَ مَنْ أَسْلَمَ وَلاَ تَكُونَنَّ مِنَ
الْمُشْرِكَينَ ؛ بگو : آيا ديگري جز خدا را به دوستي گيرم که آفريننده
آسمانها و زمين ، است و مي خوراند و به طعامش نياز نيست ? بگو : هر
آينه من مامور شده ام که نخستين کسي باشم که تسليم امر خدا شده باشد پس ، از مشرکان مباش.
قُلْ إِنِّيَ أَخَافُ إِنْ عَصَيْتُ رَبِّي عَذَابَ يَوْمٍ عَظِيمٍ؛ بگو :
از عذاب آن روز بزرگ مي ترسم اگر از پروردگارم فرمان نبرم.
مَّن يُصْرَفْ عَنْهُ يَوْمَئِذٍ فَقَدْ رَحِمَهُ وَذَلِكَ الْفَوْزُ الْمُبِينُ؛ در آن روز ، عذاب
را از هر که بگردانند مورد رحمت خدا واقع شده است ،و اين کاميابي آشکاري است.
وَإِن يَمْسَسْكَ اللّهُ بِضُرٍّ فَلاَ كَاشِفَ لَهُ إِلاَّ هُوَ وَإِن يَمْسَسْكَ بِخَيْرٍ فَهُوَ
عَلَى كُلِّ شَيْءٍ قَدُيرٌ؛ اگر خدا به تو محنتي برساند ، هيچ کس جز او دفعش نتواند کرد ، و اگر به
تو خيري برساند بر هر کاري تواناست.
وَهُوَ الْقَاهِرُ فَوْقَ عِبَادِهِ وَهُوَ الْحَكِيمُ الْخَبِيرُ؛ اوست قاهري بالاتر از همه بندگان
خويش و دانا و آگاه است.
قُلْ أَيُّ شَيْءٍ أَكْبَرُ شَهَادةً قُلِ اللّهِ شَهِيدٌ بِيْنِي وَبَيْنَكُمْ وَأُوحِيَ إِلَيَّ
هَذَا الْقُرْآنُ لأُنذِرَكُم بِهِ وَمَن بَلَغَ أَئِنَّكُمْ لَتَشْهَدُونَ أَنَّ مَعَ اللّهِ
آلِهَةً أُخْرَى قُل لاَّ أَشْهَدُ قُلْ إِنَّمَا هُوَ إِلَـهٌ وَاحِدٌ وَإِنَّنِي بَرِيءٌ مِّمَّا
تُشْرِكُونَ ؛ بگو : شهادت چه کسي از هر شهادتي بزرگ تر است ? بگو : خدا
ميان من وشما، شهادت مي دهد و اين قرآن بر من وحي شده است تا شما را و هر کس راکه به او برسد بيم دهد آيا شهادت مي دهيد که با الله خدايان ديگري هم هستند ? بگو :
من شهادت نمي دهم بگو : جز اين نيست که او خدايي است يکتا و از آنچه با او شريک مي سازيد بيزارم.
الَّذِينَ آتَيْنَاهُمُ الْكِتَابَ يَعْرِفُونَهُ كَمَا يَعْرِفُونَ أَبْنَاءهُمُ الَّذِينَ
خَسِرُواْ أَنفُسَهُمْ فَهُمْ لاَ يُؤْمِنُونَ؛ اهل کتاب او را چنان مي شناسند که فرزندان خود را ،
اينان که به خود زيان مي رسانيدند ايمان نمي آورند.
(13) بدان که این سورۀ کریمه، با ارائه دلایل عقلی و نقلی، توحید خدا را
اثبات می‌نماید، و بیشترِ سوره در مورد توحید و مجادله با کسانی است که به خدا شرک ورزیده و پیامبرش
را تکذیب کرده‌اند. پس خداوند در این آیات، آنچه را که به وسیلۀ آن هدایت روشن می‌گردد و شرک از بین
می‌رود، بیان کرده است. بنابراین فرمود: (﴿وَلَهُۥ﴾) از آنِ خداوند متعال است، (﴿مَا سَكَنَ فِي ٱلَّيۡلِ وَٱلنَّهَارِ﴾) همۀ
مخلوقات، و آنچه که در شب و روز قرار دارد؛ از انسان و جن و فرشته گرفته، تا حیوانات و جمادات. پس
همۀ اینها آفریدگانی هستند که خدا در آنها تصرف می‌کند، و بندگانی هستند که در برابر پروردگارِ
بزرگشان، مسخّر و تسلیم می‌باشند؛ خداوندی که چیره و فرمانرواست. پس آیا از دیدگاه عقل و نقل، درست
است که یکی از این مملوک‌ها، که نمی‌تواند سودی ببخشد و زیانی برساند، پرستش شود؟ و بندگی خالصانۀ
آفریننده‌ای که مدبر و مالک و ضارّ و نافع است، ترک گردد؟! هرگز؛ چرا که عقل سالم و سرشت پاک، آدمی
را به اخلاص در عبادت، و محبت و ترس و امید پروردگار جهانیان فرا می‌خواند.(﴿ٱلسَّمِيعُ﴾) شنواست
و همۀ صداها را علی رغم اختلاف زبان‌ها و تنوّع نیازها، می‌شنود. (﴿ٱلۡعَلِيمُ﴾) به آنچه شده و آنچه خواهد شد و آنچه که هنوز نشده است، آگاه و
داناست و بر امور آشکار و پنهان اطلاع دارد.

(14) (﴿قُلۡ﴾) به کسانی که به خدا شرک
می‌ورزند، بگو: (﴿أَغَيۡرَ ٱللَّهِ أَتَّخِذُ وَلِيّٗا﴾) آیا جز خدا، کسی از این مخلوقات
ناتوان را به یاوری بگیرم؟ نه، هرگز چنین کاری نمی‌کنم؛ چون او آفرینندۀ آسمان‌ها و زمین و مدبّر
آنهاست.(﴿وَهُوَ يُطۡعِمُ وَلَا يُطۡعَمُ﴾) و او روزی دهندۀ همه آفریدگان
است، بدون اینکه خود به آنها نیاز داشته باشد. پس چطور شایسته است که غیر از خداوند آفریننده و روزی
دهنده و بی نیاز و ستوده، کسی دیگر را به یاوری بگیرم؟! (﴿قُلۡ إِنِّيٓ أُمِرۡتُ أَنۡ أَكُونَ أَوَّلَ مَنۡ أَسۡلَمَ﴾) بگو:
من فرمان داده شده‌ام تا نخستین کسی باشم که تسلیم خدا شده، و از او فرمان برده است؛ زیرا من در
اطاعت کردن از دستورات پروردگارم، از دیگران سزاوارترم. (﴿وَلَا تَكُونَنَّ مِنَ ٱلۡمُشۡرِكِينَ﴾) و
از مشرکین مباش؛ یعنی از اینکه از مشرکان باشم، نهی شده‌ام، و از پذیرش عقیدۀ آنها، و از همنشینی با
آنان نیز نهی شده‌ام، پس این واجب‌ترین واجباتِ من است.

(15) (﴿قُلۡ إِنِّيٓ أَخَافُ إِنۡ عَصَيۡتُ رَبِّي عَذَابَ يَوۡمٍ عَظِيمٖ﴾) بگو:
من اگر نافرمانی پروردگارم را بکنم، از عذاب روزی بزرگ می‌ترسم؛ زیرا نافرمانی خدا و ارتکاب شرک،
باعث همیشه ماندنِ در جهنم و ناخشنودی خداوند جبّار می‌گردد.

(16) (﴿قُلۡ إِنِّيٓ أَخَافُ إِنۡ عَصَيۡتُ رَبِّي عَذَابَ يَوۡمٍ عَظِيمٖ﴾) بگو:
من اگر نافرمانی پروردگارم را بکنم، از عذاب روزی بزرگ می‌ترسم؛ زیرا نافرمانی خدا و ارتکاب شرک،
باعث همیشه ماندنِ در جهنم و ناخشنودی خداوند جبّار می‌گردد. و آن روز؛ روزی است که عذاب و کیفر آن،
سنگین و وحشتناک است؛ و هر کس در آن روز، عذاب خدا از وی دور شود، به او رحم شده است؛ و هرکس در آن
روز نجات پیدا کند، پیروز و رستگار واقعی است. و کسی که در آن روز نجات نیابد، بدبخت و زیانمند است.

(17) و از جمله دلایل یگانگی خدا و توحید وی، این است که او در برطرف کردن
زیان و رنج، و پدید آوردن خوبی و شادی، یگانه است. بنابراین فرمود: (﴿وَإِن يَمۡسَسۡكَ ٱللَّهُ بِضُرّٖ﴾) و اگر خداوند زیانی از قبیل: فقر یا
بیماری و یا سختی و تنگدستی یا غم و اندوه و امثال آن را، به تو برساند، (﴿فَلَا كَاشِفَ لَهُۥٓ إِلَّا هُوَۖ وَإِن يَمۡسَسۡكَ بِخَيۡرٖ فَهُوَ عَلَىٰ كُلِّ شَيۡءٖ قَدِيرٞ﴾) جز
او، هیچ کسی آن را برطرف نمی‌کند، و اگر خیری به تو برساند، پس او بر هر چیزی تواناست. بنابراین چون
تنها او فایده دهنده و زیان رساننده است، همو نیز سزاوار پرستش و الوهیت است.

(18) (﴿وَهُوَ ٱلۡقَاهِرُ فَوۡقَ عِبَادِهِۦ﴾) و
او بر بندگانش چیره است. پس هیچ کس از آنان تصرفی نمی‌کند، و هیچ حرکت‌کننده‌ای حرکتی انجام
نمی‌دهد، و هیچ ساکنی آرام نمی‌گیرد، مگر با خواست و ارادۀ او. و پادشاهان و فرمانروایان نمی‌توانند
از حیطۀ فرمانروایی و پادشاهی او بیرون روند، بلکه همه تحت تدبیر الهی وسلطۀ او می‌باشند. پس چون او
چیره است و دیگران همه تحت سلطۀ او قرار دارند، همو شایسته و سزاوار عبادت است. (﴿وَهُوَ ٱلۡحَكِيمُ﴾) و
او در فرمان و نهی، و پاداشی که می‌دهد، و مجازاتی که می‌نماید، و در آنچه آفریده و مقدر نموده است،
با حکمت است.(﴿ٱلۡخَبِيرُ﴾) و برآنچه که در دل‌ها است، و بر امور پوشیده،
مطلع و آگاه است. و اینها، همه از دلایل توحید و یگانگی او می‌باشند.

(19) (﴿قُلۡ﴾) به آنان بگو ـ آنگاه که هدایت را
برایشان روشن کردیم، و راه‌ها را برای آنان توضیح دادیم ‌ (﴿أَيُّ شَيۡءٍ أَكۡبَرُ شَهَٰدَةٗ﴾) چه
چیزی از شهادت دادن بر این اصل بزرگ و استوار بزرگ‌تر است؟ (﴿قُلِ ٱللَّهُ﴾) بگو:
گواهیِ خدا، بالاتر و بزرگ‌تر است. پس او (﴿شَهِيدُۢ بَيۡنِي وَبَيۡنَكُمۡ﴾) میان
من و شما گواه است، و هیچ گواهی و شهادتی، بزرگ‌تر از گواهی او وجود ندارد، و او با اقرار و فعل
خود، بر صداقت من گواهی می‌دهد، و بر آنچه که برایتان می‌گویم، اقرار می‌کند. همان‌گونه که خداوند متعال فرموده است:﴿وَلَوۡ تَقَوَّلَ عَلَيۡنَا بَعۡضَ ٱلۡأَقَاوِيلِ لَأَخَذۡنَا مِنۡهُ بِٱلۡيَمِينِ ثُمَّ لَقَطَعۡنَا مِنۡهُ ٱلۡوَتِينَ﴾
و اگر محمد صلی الله علیه وسلم بر ما دروغ ببندد و از خود چیزهای غیر واقعی بگوید، با دست راست خود،
او را می‌گیریم، سپس شاهرگ گردنش را قطع می‌کنیم. پس خداوند، با حکمت و توانا است، و از حکمت و
توانایی او، بعید است فردی را تایید کند که به او دروغ نسبت داده، و ادعا ‌کند خدا او را فرستاده
است، حال آنکه او را نفرستاده است. و ادعا ‌کند که خداوند او را به فرا خواندن مردم فرمان داده است،
حال آنکه او را فرمان نداده است. و ادعا کند که خداوند ریختن خون و گرفتن مال و زنان کسانی را که با
او مخالفت می‌ورزند، برایش جایز قرار داده است، و خداوند او را با اقرار خویش و در عمل تصدیق
می‌نماید؛ پس برای اثبات آنچه که می‌گوید، او را با معجزات و دلایل آشکار تایید نموده، و یاری
می‌دهد؛ و هر کس را که با او مخالفت کند و دشمنی ورزد، خوار می‌گرداند. پس چه گواهی بالاتر ازاین
گواهی است؟! (﴿وَأُوحِيَ إِلَيَّ هَٰذَا ٱلۡقُرۡءَانُ لِأُنذِرَكُم بِهِۦ وَمَنۢ بَلَغَ﴾) و
این قرآن، به خاطر مصلحت و منفعت شما، به من وحی شده است تا به وسیلۀ «ترغیب» و «ترهیب» و بیان پاداش کردار و گفتارهای
ظاهری و باطنی و یا عذاب شدیدی که بر اعمال بد مترتب می‌شود، شما را برحذر دارم. پس ای مخاطبان
قرآن! و ای کسانی که تا روز قیامت قرآن به شما می‌رسد! در این قرآن چیزهایی وجود دارد که شما با آن
برحذر داشته می‌شوید؛ زیرا در این قرآن، هر آنچه که مورد نیاز باشد، بیان شده است. پس از آنکه
خداوند گواهی خود را بیان کرد، که بزرگ‌ترین گواهی بر توحید است، فرمود: ای
پیامبر! به مخالفان رسالت خدا، و تکذیب کنندگان پیامبران بگو: (﴿أَئِنَّكُمۡ لَتَشۡهَدُونَ أَنَّ مَعَ ٱللَّهِ ءَالِهَةً أُخۡرَىٰۚ قُل لَّآ أَشۡهَدُ﴾) آیا
شما گواهی می‌دهید که معبودانی دیگر در کنار پروردگار جهانیان وجود دارند؟ بگو: من گواهی نمی‌دهم؛ یعنی اگر گواهی دادند، تو با آنها گواهی مده. پس
راست‌ترین و برترین گواهی را، که گواهی پروردگار جهانیان بر توحید خداوند است و با دلایل قاطع و
حجت‌های روشن تایید شده است، با گواهی مشرکان مقایسه کن؛ آنهایی که عقل و دین و آرا و اخلاقشان فاسد
شده، و عقلا و اندیشمندان را به ریشخند و تمسخر گرفته‌اند. بدون شک گواهی آنان با سرشت و فطرتشان
مخالف بوده، و گفته‌هایشان در خصوص اینکه همراه با خدا معبودان دیگری وجود دارد، متضاد و دارای
تناقض است، و کوچک‌ترین دلیلی بر گفتۀ خود ندارند. پس شما ـ اگر خرد می‌ورزیدید ـ یکی از این دو
گواهی را برای خود انتخاب کنید. و ما برای خود آن گواهی را انتخاب می‌کنیم که خداوند برای پیامبرش
انتخاب نموده، و ما را به پیروی از آن دستور داده است. پس فرمود: (﴿قُلۡ إِنَّمَا هُوَ إِلَٰهٞ وَٰحِدٞ﴾) بگو: بدون شک او، معبود یگانه و تنها
و یکتا است، و کسی جز او، سزاوار بندگی و پرستش نیست، همان‌طور که او در آفرینش و تدبیرِ امور یگانه
است. (﴿وَإِنَّنِي بَرِيٓءٞ مِّمَّا تُشۡرِكُونَ﴾) و من از بت‌ها و همتایان
و هر آنچه که شریک او قرارداده شود، بیزارم. بنابراین توحید حقیقی، به معنی اثبات الوهیت برای خدا،
و نفی آن از غیر او می‌باشد.

(20) پس از آنکه خداوند متعال گواهی خود وگواهی پیامبرش را بر توحید بیان
نمود، و گواهی مشرکان را که ناشی از نا آگاهی و بی‌خردی آنان بود، ذکر کرد، بیان داشت که اهل کتاب از قبیل: یهودیان
و نصارا، (﴿ٱلَّذِينَ ءَاتَيۡنَٰهُمُ ٱلۡكِتَٰبَ يَعۡرِفُونَهُۥ﴾) درستی و
صحت توحید را می‌شناسد، (﴿كَمَا يَعۡرِفُونَ أَبۡنَآءَهُمُۘ﴾) همان طور که
فرزندانشان را می‌شناسند. آنان به هیچ صورت شکی در صحت آن ندارند، همان طور که در شناخت فرزندانشان
دچار اشتباه و تردید نمی‌شوند، به‌ویژه پسران که اغلب با پدرانشان هستند. و احتمال دارد که ضمیر به
پیامبر برگردد؛ یعنی اهل کتاب در صحت رسالت او، دچار اشتباه نمی‌شوند، و شکی در آن ندارند؛ چون در
کتاب‌هایشان به رسالت پیامبر صلی الله علیه وسلم مژده داده شده، و صفت‌هایی که نزد آنها است، بر او
منطبق بوده، و بر کسی دیگر جز او انطباق پیدا نمی‌کند. و هردو معنی لازم و ملزوم یکدیگرند. (﴿ٱلَّذِينَ خَسِرُوٓاۡ أَنفُسَهُمۡ﴾) کسانی که خویشتن را ضایع و تباه کردند،
و آنچه را که برای آنان آفریده شده ‌بودند، از قبیل: ایمان و توحید ضایع
کردند، وخود را از فضل پادشاهِ بزرگوار، محروم گرداندند، (﴿ٱلَّذِينَ خَسِرُوٓاۡ أَنفُسَهُمۡ﴾) آنان
ایمان نمی‌آورند. و چون ایمان نمی‌آورند، زیان و خسران فراوانی دامنگیرشان خواهد شد.

اهل كتاب او را چنان مى‌شناسند كه فرزندان خود را، اينان كه به خود زيان مى‌رسانيدند ايمان نمى‌آورند

كسانى كه كتابشان داده‌ايم، او [پيامبر] را مى‌شناسند آن سان كه فرزندان خود را مى‌شناسند. كسانى كه خود را به زيان افكنده‌اند ايمان نمى‌آورند

اهل کتاب او [پیامبر] را به همان گونه می‌شناسند که فرزندانشان را می‌شناسند، کسانی که بر خود زیان زده‌اند ایمان نمی‌آورند

کسانی که به آنان کتاب آسمانی دادیم، همان گونه که پسرانشان را می شناسند [بر اساس اوصافی که در کتاب هایشان بیان شده] پیامبر را می شناسند؛ فقط کسانی که سرمایه وجودشان را تباه کردند، ایمان نمی آورند

آنان که ما کتاب به آنها فرستادیم، او را (یعنی محمّد صلّی اللّه علیه و آله و سلّم را) به مانند فرزندان خود می‌شناسند. آنان که خود را به زیان انداختند (به او) ایمان نمی‌آورند

آنان که دادیمشان کتاب را بشناسندش چنانکه بشناسند فرزندان خود را آنان که زیانمند کردند خویشتن را ایمان نیارند

كسانى كه كتاب [آسمانى‌] به آنان داده‌ايم، همان گونه كه پسران خود را مى‌شناسد، او [=پيامبر] را مى‌شناسد. كسانى كه به خود زيان زده‌اند، ايمان نمى‌آورند

کسانی که کتاب (وحیانی) به آنان داده‌ایم، همان‌گونه که پسران خود را می‌شناسند او [:پیامبر و کتابش] را (هم) می‌شناسند. پس کسانی که خودشان را (باخته و) زیان کرده‌اند، (هم)آنان ایمان نمی‌آورند

کسانى که به آنان، کتاب [آسمانى] دادیم، [پیامبر را] همانند فرزندان خود مى‌شناسند [ولی حاضر به پذیرفتن نیستند]، پس کسانى که به خودشان زیان زدند، ایمان نمى‌آورند

کسانی که کتاب آسمانی بدانان داده‌ایم (یعنی یهودیان و مسیحیان) او را (که محمّد نام و پیغمبر خاتم است و صفات او در کتابهایشان مذکور است، خوب) می‌شناسند، همان گونه که فرزندان خود را می‌شناسند. کسانی که (سرمایه‌ی وجود) خود را از دست داده‌اند (زیانکارند و بدانچه پی می‌برند اقرار نمی‌کنند و) ایمان نمی‌آورند

آنان که کتاب آسمانی به ایشان داده‌ایم، بخوبی او [= پیامبر] را می‌شناسند، همان‌گونه که فرزندان خود را می‌شناسند؛ فقط کسانی که سرمایه وجود خود را از دست داده‌اند، ایمان نمی‌آورند

كسانى كه به آنان كتاب داده‌ايم او- پيامبر- را مى‌شناسند همچنانكه فرزندان خويش را مى‌شناسند. آنان كه خويشتن را در زيان افكندند، آنها ايمان نمى‌آورند