إِنَّ يَوْمَ الْفَصْلِ كَانَ مِيقَاتًا هر آينه روز داوري روزي است معين
يَوْمَ يُنفَخُ فِي الصُّورِ فَتَأْتُونَ أَفْوَاجًا روزي که در صور دميده شود و شما فوج فوج بياييد
وَفُتِحَتِ السَّمَاء فَكَانَتْ أَبْوَابًا آسمان شکافته شود و هر شکاف دري باشد
وَسُيِّرَتِ الْجِبَالُ فَكَانَتْ سَرَابًا و کوهها روان شوند ، و غبار گردند
إِنَّ جَهَنَّمَ كَانَتْ مِرْصَادًا جهنم در انتظار باشد
لِلْطَّاغِينَ مَآبًا طاغيان ، را منزلگاهي است
لَابِثِينَ فِيهَا أَحْقَابًا زماني دراز در آنجا درنگ کنند
لَّا يَذُوقُونَ فِيهَا بَرْدًا وَلَا شَرَابًا نه خنکي چشند و نه آب ،
إِلَّا حَمِيمًا وَغَسَّاقًا جز آب جوشان و خون و چرک
جَزَاء وِفَاقًا اين کيفري است برابر کردار
إِنَّهُمْ كَانُوا لَا يَرْجُونَ حِسَابًا زيرا آنان به روز حساب اميد نداشتند
وَكَذَّبُوا بِآيَاتِنَا كِذَّابًا و آيات ما را به سختي تکذيب مي کردند
وَكُلَّ شَيْءٍ أَحْصَيْنَاهُ كِتَابًا و ما همه چيز را در کتابي شماره کرده ايم
فَذُوقُوا فَلَن نَّزِيدَكُمْ إِلَّا عَذَابًا پس بچشيد که جز بر شکنجه شما نخواهيم افزود
(17 - 25) خداوند آنچه را که در روز قیامت رخ میدهد بیان کرد؛ قیامتی که تکذیبکنندگان از آن میپرسند، و مخالفان ستیزهجو آن را انکار میکنند. و فرمود که آن، روزی بزرگ است، و آن را خداوند میعادی برای خلق قرار داده است: (﴿يُنفَخُ فِي ٱلصُّورِ فَتَأۡتُونَ أَفۡوَاجٗا﴾) در صور دمیده میشود، و آنگاه شما دسته دسته و گروه گروه میآئید و در آن انواع زلزلهها و آشفتگیها پیش میآید که کودک را پیر میکند، و دلها را به تکان میاندازد، و آسمان پاره میگردد و چند دروازه در آن پدید میآید و کوهها به حرکت درمیآیند تا به صورت غباری پراکنده در میآیند، و خداوند میان خلائق با حکم عادلانهاش داوری مینماید. و آتش جهنم را که برای سرکشان آماده کرده و جایگاه آنان قرار داده است افروخته میشود و آنها تا مدّت زمانی طولانی در آن ماندگار خواهند بود. (﴿أَحۡقَابٗا﴾) احقاب جمع حقب است، و حقب؛ آن گونه که بسیاری از مفسّران گفتهاند: هشتاد سال یک حقب است. وقتی وارد دوزخ میگردند: (﴿لَّا يَذُوقُونَ فِيهَا بَرۡدٗا وَلَا شَرَابًا﴾) در آنجا نه هوای خنکی میچشند و نه نوشیدنی گوارایی مینوشند؛ یعنی نه چیزی مییابند که تن و بدنشان را خنک کند، و نه نوشیدنی مییابند که تشنگی آنها را رفع نماید. (﴿إِلَّا حَمِيمٗا وَغَسَّاقٗا﴾) آنچه مییابند و مینوشند فقط آب جوش و داغی است که چهرههایشان را بریان و رودههایشان را پاره پاره مینماید. و چیزی دیگر که مینوشند خونابه و زردآبهایست که از بدن دوزخیان بیرون میآید و بسیار بدبو و بدمزه است.
(26 - 30) آنها سزاوار این عقوبتهای خطرناک و زشت گردیدهاند؛ چون این عقوبتها در برابر کارهایی که میکردهاند سزای مناسب آنهاست، و خداوند بر آنها ستم نکرده، بلکه خودشان بر خویشتن ستم نمودهاند. بنابراین اعمالشان را که به سبب آن سزاوار این سزا گشتهاند، ذکر نمود و فرمود: (﴿إِنَّهُمۡ كَانُواۡ لَا يَرۡجُونَ حِسَابٗا﴾) آنان به زنده شدن پس از مرگ و به اینکه خداوند مردم را بر کارهای نیک و بد جزا و سزا خواهد داد، ایمان نداشتند. بنابراین برای آخرت خود عمل نکردند. (﴿وَكَذَّبُواۡ بَِٔايَٰتِنَا كِذَّابٗا﴾) و آیات ما را به صورت صریح و روشن تکذیب کردند؛ معجزات نزد آنها آمد، اما آنان با آن مخالفت ورزیدند. (﴿وَكُلَّ شَيۡءٍ أَحۡصَيۡنَٰهُ كِتَٰبٗا﴾) و هر چیز کم یا زیاد و نیک و بدی را در لوح محفوظ ثبت و ضبط نمودهایم. پس گناهکاران گمان نبرند که ما آنها را در برابر گناهانی عذاب دادهایم که مرتکب آن نشدهاند، و گمان نبرند که چیزی از اعمالشان ضایع میگردد، و یا به اندازۀ ذرّهای فراموش میشود. همانطور که خداوند متعال میفرماید:﴿وَوُضِعَ ٱلۡكِتَٰبُ فَتَرَى ٱلۡمُجۡرِمِينَ مُشۡفِقِينَ مِمَّا فِيهِ وَيَقُولُونَ يَٰوَيۡلَتَنَا مَالِ هَٰذَا ٱلۡكِتَٰبِ لَا يُغَادِرُ صَغِيرَةٗ وَلَا كَبِيرَةً إِلَّآ أَحۡصَىٰهَاۚ وَوَجَدُواۡ مَا عَمِلُواۡ حَاضِرٗاۗ وَلَا يَظۡلِمُ رَبُّكَ أَحَدٗا﴾ و نامۀ اعمال گذارده میشود، آنگاه بزهکاران را میبینی که از آنچه در آن است هراس دارند و میگویند:«وای بر ما! این چه کتابی است که هیچ گناه کوچک و بزرگی را نگذاشته مگر آن را برشمرده است؟!» و هر آنچه را که کردهاند حاضر مییابند، و پروردگارت بر هیچ کسی ستم نمیکند. (﴿فَذُوقُواۡ﴾) ای تکذیبکنندگان! بچشید این عذاب دردناک و رسوایی همیشگی را. (﴿فَلَن نَّزِيدَكُمۡ إِلَّا عَذَابًا﴾) که در حق شما جز عذاب نخواهیم افزود. پس هر وقت و هر لحظه عذابشان بیشتر میگردد؛ و این آیه، سختترین آیه در بیان شدت عذاب اهل دوزخ است. خداوند ما را از دوزخ در امان دارد.