Al-Hajj Ayah 39

Atyre që janë sulmuar, u lejohet (që të mbrohen), sepse u është bërë padrejtësi dhe, në të vërtetë, Allahu është i Fuqishëm, që t’i ndihmojë

Atyre që po sulmohen me luftë, u është dhënë leje (të luftojnë), për shkak se u është bërë padrejtësi. -
Në fillim të Islamit, muslimanët e kishin të ndaluar të luftonin kundër jobesimtarëve, madje ishin urdhëruar të tregonin durim. Kështu ishin urdhëruar nga urtësia e Allahut. Më pas, kur emigruan në Medinë dhe krijuan një shtet të fortë, iu dha leje që të luftonin. Allahu i Madhëruar thotë: “Atyre që po sulmohen me luftë, u është dhënë leje të luftojnë, për shkak se u është bërë padrejtësi." Nga kjo kuptohet se, më parë, ishin të ndaluar të luftonin dhe tashmë, atyre që luftoheshin, po u lejohej të kundërpërgjigjeshin me të njëjtën mënyrë. Allahu ua lejoi luftën besimtarëve vetëm sepse atyre po u bëhej padrejtësi, duke u penguar nga feja, duke u torturuar për shkak të besimit dhe duke u dëbuar prej shtëpive të tyre.[1]


[1]
Kronologji e traditës së Profeti a.s. në
marrëdhëniet me qafirët dhe munafikët
nga momenti i Shpalljes së parë deri kur
shkoi tek Allahu i Lartësuar.


Të parat fjalë që Allahu i Lartësuar i
shpalli Profetit a.s. ishin: “Lexo me emrin
e Zotit tënd, i Cili krijoi (gjithçka); e krijoi
njeriun nga një droçkë gjaku! Lexo! Zoti
yt është më Bujari” (Alak 1-3). Këto
shënojnë hapjen e Shpalljes hyjnore që
po i zbriste. Në këto ajete, Allahu i
Lartësuar e urdhëron atë të lexojë në
veten e tij dhe nuk e urdhëron që t’ua
përçojë ato fjalë të tjerëve. Më pas Ai i
shpall ajetet: “O ti, i mbështjellë (o
Muhamed)! Çohu dhe paralajmëro! Zotin
tënd madhëroje! Petkat e tua pastroji
dhe largohu nga ndyrësia (adhurimi i
idhujve)!” (Mudethir 1-5). Kështu pra, me
ajetet: “Lexo me emrin e Zotit tënd, i Cili
krijoi (gjithçka); e krijoi njeriun nga një
droçkë gjaku! Lexo! Zoti yt është më
Bujari”, ai mori titullin ‘Nebij’ (i lajmëruar
me Shpallje hyjnore). Ndërsa me ajetet:
“O ti, i mbështjellë (o Muhamed)! Çohu
dhe paralajmëro! Zotin tënd madhëroje!
Petkat e tua pastroji dhe largohu nga
ndyrësia (adhurimi i idhujve)!” ai mori
titullin ‘Resul’ (i dërguar për t’u kumtuar
njerëzve mesazhet e Allahut). Pastaj
Allahu i Madhëruari e urdhëroi atë që t’u
tërheqte vërejtjen, fillimisht, farefisit të
tij të afërt, popullit të tij (kurejshëve),
arabëve që jetonin rreth tyre, pastaj
gjithë arabëve të tjerë, dhe më pas
mbarë botës. Pas shpalljes së profetësisë
së tij, ai qëndroi më se dhjetë vite për t’i
ftuar njerëzit në rrugën e Allahut pa luftë
dhe pa xhizje. Gjatë kësaj kohe ai
urdhërohej prej Allahut të Lartësuar që të
ruante vetëpërmbajtjen, durimin, dhe të
ishte falës dhe i butë me ata që e
mundonin. Më pas atij iu dha leja për të
emigruar, pastaj për të zhvilluar luftë
fillimisht vetëm kundër atyre që e
luftonin, duke i lënë të qetë ata që nuk e
ngacmonin. Dhe përfundimisht Ai e
urdhëroi të luftonte kundër idhujtarëve,
derisa i gjithë adhurimi t’i përkushtohej
vetëm Allahut të Lartësuar. Pas urdhrit
për luftë, idhujtarët, në raport me të, u
ndanë në tri grupe:


- Idhujtarë me të cilët ai lidhi marrëveshje
paqeje dhe armëpushimi;


- idhujtarë me të cilët ishte në
marrëdhënie lufte;


- idhujtarë që jetonin brenda shtetit islam
dhe që kishin nënshkruar marrëveshjen e
dhimme-s (siguracionit për jetën dhe
pasurinë).


Allahu i Lartësuar e urdhëroi atë që t’i
përmbahej paktit me grupin e parë, për
sa kohë ata i përmbaheshin atij. Nëse
prej tyre vërehej ndonjë shenjë tradhtie
apo hileje, ai duhej t’ua kthente
mbrapsht marrëveshjen dhe, para se t’i
luftonte, duhej t’i lajmëronte për prishjen
e paktit. Urdhri i Allahut të Lartësuar
ishte që të luftohej çdokush që thyente
paktet dhe marrëveshjet.


Me shpalljen e sures Teube, erdhi sqarimi
përfundimtar për qëndrimin ndaj këtyre
tri grupeve. Me ajetet e saj, Allahu i
Lartësuar e urdhëroi Profetin e Tij të
luftonte kundër ehlu kitab-ëve derisa të
jepnin xhizjen ose të pranonin Islamin. Ai
e urdhëroi gjithashtu të luftonte kundër
qafirëve dhe munafikëve, dhe të tregonte
ashpërsi kundër tyre. Kështu, Profeti i
Allahut i luftoi qafirët me shpatë dhe me
forcë, ndërsa munafikët i luftoi me
argumentim të pastër dhe me fjalë të
qartë. Në këto ajete Allahu i Lartësuar e
urdhëron Profetin e Tij që të deklarojë
lirimin prej detyrimeve që rridhnin nga
marrëveshjet e lidhura më parë me
kafirët dhe që t’i lajmëronte ata se nuk
kishte më marrëveshje mes tyre, por,
sipas këtyre ajeteve, qafirët, me të cilët
Profeti a.s. pati marrëveshje, do të
klasifikoheshin në tri grupe:


- Një grup të cilët e thyen paktin me të
dhe e luftuan. Profeti a.s. u urdhërua që,
kundër tyre të zhvillonte luftë. Ashtu
veproi dhe doli fitimtar.


- Një grup me të cilët marrëveshja ishte
deri në një afat të caktuar dhe të cilët nuk
e thyen paktin me të. Për këta Profeti a.s.
u urdhërua që ta plotësonte afatin e
marrëveshjes me ta, sipas caktimit.


- Një grup tjetër me të cilët Profeti a.s.
nuk kishte marrëveshje, por që nuk e
patën luftuar atë, ose me të cilët kishte
marrëveshje të pakufizuar në kohë, të
hapur. Për këta Profeti a.s. u urdhërua që
t’u linte afat dhe t’i linte në paqe për
katër muaj, por me të mbaruar katër
muajt, do të fillonte luftën. Janë këta
katër muajt e përmendur në ajetin 2 të
sures Teube: “Udhëtoni nëpër botë ju
(idhujtarë) edhe katër muaj (të sigurt),
por ta dini se nuk do të mund t’i shpëtoni
Allahut dhe se Allahu do t’i poshtërojë
mohuesit.” Janë pikërisht katër muajt e
paprekshmërisë së jetës (hurum), siç
tregon dhe ajeti më poshtë: “Kur të
kalojnë muajt e paprekshmërisë (në të
cilët ndalohet lufta), atëherë i vritni
idhujtarët kudo që t’i ndeshni, i zini
robër, i rrethoni dhe u bëni pusi kudo!
Por, nëse pendohen, falin namazin dhe
japin zeqatin, atëherë i lini të qetë!
Vërtet, Allahu është Falës dhe
Mëshirëplotë.” (Teube 5).


Muajt e lënies në paqe ishin katër muajt
e paprekshmërisë së jetës.128 Dita e parë
filloi me ditën e deklarimit të prishjes së
paktit me ta, që ishte dita e dhjetë e Dhul
Hixhes, dita e Haxhit të madh, në të cilin
u shpallën këto dispozita. Ndërsa dita e
fundit e afatizimit ishte dita e dhjetë e
muajt Rabiul Ahir. Këta muaj nuk janë të
njëjtë me ata që Allahu i Lartësuar i ka
përmendur në ajetin 36 të sures Teube:
“Vërtet, numri i muajve tek Allahu është
dymbëdhjetë, sipas Librit të Allahut, që
prej ditës kur krijoi qiejt dhe Tokën. Katër
prej tyre janë të shenjtë, sipas besimit të
drejtë. Prandaj, mos i bëni vetes dëm,
duke i shkelur këta muaj! Megjithatë,
luftoni të gjithë kundër idhujtarëve, ashtu
si luftojnë ata të gjithë kundër jush. Ta
dini se Allahu është me ata që ruhen nga
gjynahet.” Në këtë ajet flitet për tre muaj
të njëpasnjëshëm: Rexhep, Dhul Kade,
Dhul Hixhe dhe një të veçantë
Muharrem. Muajt në të cilat u afatizuan
idhujtarët nuk ishin këta, sepse këta nuk
janë katër të njëpasnjëshëm, sikurse ishte
edhe urdhri. Allahu i Lartësuar i afatizoi
ata për katër muaj të tjerë rresht, pastaj
urdhëroi që të luftoheshin. Profeti a.s.
luftoi ata që thyen paktin, dhe i afatizoi
katër muaj ata me të cilët nuk kishte pakt
apo kishte pakt të hapur pa afat. Allahu i
Lartësuar e urdhëroi atë që ta plotësojë
paktin me ata që i qëndonin besnik
marrëveshjes, deri në afatet e
përcaktuara, por këta të fundit, pa
mbaruar afati i paktit, të gjithë pranuan
Islamin. Ndërsa jomuslimanët e siguruar
brenda shtetit islam pranuan të paguajnë
xhizjen. Pas shpalljes të sures Teube,
qafirët ishin në tri grupe: qafirë me të
cilët ishte në marrëdhënie lufte; qafirë
me të cilët ishte bërë marrëveshje
armëpushimi dhe ehlu dhimme (shtetas
jomuslimanë që pranonin pushtetin dhe
autoritetin e shtetin islam, që paguanin
xhizjen dhe që u garantohej
paprekshmëria e jetës dhe pasurisë nga
shteti islam). Por pasi grupi i dytë
pranuan Islamin, mbetën vetëm dy të
tillë: qafirët me të cilët ishte në
marrëdhënie lufte dhe paguesit ehlu
dhimme. Por tashmë qafirët me të cilët
kishte marrëdhënie armiqësore ishin të
tmerruar prej tij. Kështu pra,
përfundimisht banorët e tokës në raport
me Profetin a.s. u ndanë në tri kategori:


- Muslimanë që besonin Allahun dhe
Profetin e Tij;


- jomuslimanë brenda shtetit islam që
paguanin xhizjen dhe ishin të siguruar për
jetën, pasurinë, nderin dhe fenë e tyre;


- qafirë të tmerruar të cilët ishin në
marrëdhënie lufte me Profetin a.s.


Për sa i përket traditës së tij në sjelljen
ndaj munafikëve, ai u urdhërua që të
pranojë atë që shfaqej prej tyre haptazi,
ndërsa atë që fshihej në zemrat e tyre t’ia
linte gjykimit të Allahut të Madhëruar. Ai
u urdhërua që kunder tyre të luftojë me
dije dhe me argumentim të qartë. Shpesh
herë i duhej t’u kthente shpinën dhe të
distancohej prej tyre. U urdhërua
gjthashtu që të tregohej i ashpër me ta
dhe t’u fliste me fjalë të forta dhe
ndikuese për shpirtrat e tyre. Allahu i
Lartësuar e ndaloi që t’ua falte namazin e
xhenazes kujt vdiste prej tyre dhe e
ndaloi që të qëndronte në varrezat e tyre
për t’u lutur. Allahu i Lartësuar e njoftoi
atë se edhe nëse kërkonte falje për ta Ai
nuk do t’ua falte atyre. Kjo ishte tradita e
tij në raportet me qafirët dhe munafikët.


Sjellja Profetit a.s. me miqtë, të dashurit
dhe me pasuesit e tij.


Allahu i Lartësuar e
urdhëroi Profetin a.s. që ta kufizonte
veten, madje të bënte durim dhe të
shoqërohej vetëm me ata që e
përkujtonin Allahun, Zotin e tyre,
mëngjes e mbrëmje, duke kërkuar
kënaqësinë e Tij. Madje Ai e urdhëroi që
në asnjë moment të mos e largonte
vëmendjen prej tyre e t’u hidhte sytë
njerëzve që kërkonin kënaqësinë e kësaj
bote. Allahu i Lartësuar e urdhëroi që t’i
falte ata dhe të kërkonte falje për ta. Ai e
urdhëroi që të këshillohej me ta para
marrjes së vendimeve; e urdhëroi që të
lutej për ta. Allahu i Lartësuar e urdhëroi
Profetin a.s. që të ndërpriste
marrëdhëniet edhe me ata që i
kundërshtonin urdhrat dhe nuk e ndiqnin
në rrugën e tij, derisa ata të pendoheshin
sinqerisht dhe t’i riktheheshin bindjes
dhe pasimit të tij. Kështu veproi Profeti
a.s. me ata që nuk e ndoqën Profetin a.s.
në luftën e Tebukut. Allahu i Lartësuar e
urdhëroi Profetin a.s. që të zbatonte dhe
të ekzekutonte rigorozisht dispozitat e
ndëshkimeve të Sheriatit ndaj atyre që e
meritonin. Përballë ligjit do të ishin të
njëjtë: i fismi dhe jo i fismi. Allahu i
Lartësuar e urdhëroi Profetin a.s. që, për
të larguar dhe për të shpëtuar prej të
këqijave dhe shejtanëve njerëz, të
përdorte stilin e kundërpërgjigjes me
formën më të mirë. Atij që i bënte keq,
t’ia kthente me bamirësi, atij që sillej
ashpër me të për shkak të injoranca, t’i
kundërpërgjigjej me durim e maturi; atij
që i bënte padrejtësi, t’i përgjigjej me
falje të padrejtësisë; atij që i ndërpriste
marrëdhëniet me të, t’i përgjigjej duke i
bërë mirë e duke i rilidhur ato
marrëdhënie. Allahu i Lartësuar i tregoi
që, nëse i zbatonte të gjitha këto, atëherë
armiku i tij do të shndërrohej në mik të
ngushtë: “Nuk barazohet e mira me të
keqen! Të keqen ktheje me të mirë, e
atëherë armiku yt do të të bëhet
menjëherë mik i ngushtë.” (Fusilet 34).
Ndërsa për t’u shpëtuar prej sherrit të
shejtanit xhind, Allahu i Lartësuar e
urdhëroi Profetin a.s. që të kërkonte
mbrojtje dhe mbështetje tek Ai. Ai e
udhëzoi Profetin a.s. se si të ruhet prej
sherrit të këtyre dy lloj shejtanëve (njerëz
dhe xhindë) në tri vende në Kuran: në
suren A’raf 199-200, në suren Mu’minun,
ajetet 93-97, dhe në suren Fusilet 34.
Thotë i Lartësuari: “Trego mëshirë,
urdhëro vepra të mira dhe shmangu nga
të paditurit! Nëse shejtani përpiqet të të
shtyjë drejt së keqes, kërko strehim tek
Allahu, se vërtet, Ai dëgjon dhe di
gjithçka.” (A’raf 199-200); ose: “Dhe, me
të vërtetë, Ne jemi në gjendje të të
tregojmë ty, çfarë u kemi premtuar atyre.
Largoje të keqen me atë që është më e
mira. Ne i dimë mirë shpifjet e tyre. Dhe
thuaj: “O Zoti im, kërkoj të më mbrosh
nga nxitjet e shejtanëve” (Mu’minun 95-
97). Dhe: “Nuk barazohet e mira me të
keqen! Të keqen ktheje me të mirë, e
atëherë armiku yt do të të bëhet
menjëherë mik i ngushtë.” (Fussilet 34).
Kështu, Allahu e urdhëroi Profetin a.s. që,
për t’u ruajtur nga e keqja e të paditurve
të shmanget prej tyre dhe për t’u ruajtur
nga e keqja e shejtanëve të kërkojë
mbrojtje tek Allahu. Në këtë ajet janë
përmbledhur sjelljet më të vyera dhe të
gjitha vlerat e larta. Dihet që, raportet e
udhëheqësit me popullin e vet, janë tre.
Së pari, është e domosdoshme që ata t’i
japin atij hakun që i takon, dhe e kanë për
detyrë t’ia japin. Së dyti, ai domosdo që
ka për t’u dhënë atyre ndonjë urdhër të
caktuar dhe, së treti, prej tyre do të ketë
patjetër të tillë që do të shfaqin ashpërsi
dhe armiqësi apo neglizhencë ndaj së
drejtës së tij.


Kështu pra, Profeti a.s. u urdhërua nga
Allahu i Madhëruari që të merrte prej
hakut, që ata e kishin detyrim t’ia jepnin,
duke përzgjedhur atë që e lejonin dhe
ishin të kënaqur shpirtrat e tyre, atë që
ata e kishin të lehtë dhe nuk ndjenin
vështirësi që ta lëshonin nga duart dhe ta
shpenzonin. Është pikërisht kjo pjesë që
në ajet quhet “el-af’u”, e cila shënon
pjesën e pasurisë që nuk të dëmton dhe
nuk ta vështirëson gjendjen, nëse e jep
atë. Për sa i përket pikës së dytë të
marrëdhënieve, Allahu e porosit të
Dërguarin e Tij që të urdhërontë në të
mira dhe vepra që janë të pranueshme
nga natyrat e pastra dhe mendjet e
shëndosha, në ato punë të cilat
konsiderohen si të dobishme dhe të mira
nga çdo njeri i arsyeshëm. Madje edhe
mënyra e urdhërimit të ishte e
pranueshme dhe e butë, jo e ashpër dhe
e vrazhdë. Ndërsa injorancës së
injorantëve ai duhej t’i përgjigjej me
distancim dhe duke u kthyer shpinën,
duke mos iu kundërpërgjigjur kurrë
vrazhdësisë së tyre me të njëjtën
monedhë. Kjo do të ishte e mjaftueshme
për të shpëtuar prej sherrit të tyre. Në
suren Mu’minun, i Madhëruari thotë:
“Dhe, me të vërtetë, Ne jemi në gjendje
të të tregojmë ty, çfarë u kemi premtuar
atyre. Largoje të keqen me atë që është
më e mira. Ne i dimë mirë shpifjet e tyre.
Dhe thuaj: “O Zoti im, kërkoj të më
mbrosh nga nxitjet e shejtanëve”, ndërsa
në suren Fusilet thotë: “Nuk barazohet e
mira me të keqen! Të keqen ktheje me të
mirë, e atëherë armiku yt do të të bëhet
menjëherë mik i ngushtë.” Kjo pra, ishte
sjellja e Profetit a.s. me banorët e tokës,
njerëz apo xhindë qofshin, qafirë,
besimtarë apo munafikë.