22. حج آیه 74

[آنان] الله را چنان که سزاوارِ [بزرگداشتِ] اوست نشناخته‌اند. بی‌تردید، الله نیرومندِ شکست‌ناپذیر است.

يَا أَيُّهَا النَّاسُ ضُرِبَ مَثَلٌ فَاسْتَمِعُوا لَهُ إِنَّ الَّذِينَ تَدْعُونَ مِن دُونِ اللَّهِ لَن يَخْلُقُوا ذُبَابًا وَلَوِ اجْتَمَعُوا لَهُ وَإِن يَسْلُبْهُمُ الذُّبَابُ شَيْئًا لَّا يَسْتَنقِذُوهُ مِنْهُ ضَعُفَ الطَّالِبُ وَالْمَطْلُوبُ اي مردم! مثلي زده شده، پس به آن گوش فرا دهيد، كساني را كه به غير از خدا به كمك مي‌خوانيد [و پرستش مي‌نماييد] هرگز نمي‌توانند مگسي بيافرينند، هر چند كه همگان [براي آفرينش آن] دست به دست يكديگرند دهند، و اگر آن مگس چيزي را از آنان بربايد نمي‌توانند آن را از او باز پس گيرند، [و برهانند،] هم طالب و هم مطلوب درمانده و ناتوان‌ند.
مَا قَدَرُوا اللَّهَ حَقَّ قَدْرِهِ إِنَّ اللَّهَ لَقَوِيٌّ عَزِيزٌ آنان خداوند را آن گونه كه بايد بشناسند نشناخته‌اند، بي‌گمان خداوند تواناي پيروزمند است.
(73 - 74) این مثالی است که خداوند برای زشتیِ پرستشِ بت‌ها، و بیانِ نقصانِ عقل‌های عبادت‌کنندگان و ناتوانی همگان زده است، پس فرمود: (﴿يَٰٓأَيُّهَا ٱلنَّاسُ﴾) خطاب به مؤمنان و کافران است؛ و در این رهگذر، به علم و بینش مؤمنان افزوده می‌گردد، و بر کافران حجت اقامه می‌شود. (﴿ضُرِبَ مَثَلٞ فَٱسۡتَمِعُواۡ لَهُۥٓ﴾) مثلی زده شده است، به آن گوش فرا دهید؛ و آنچه را در بر دارد، بفهمید؛ و نباید با دل‌های غافل و گوش‌های رویگردان، با آن روبه‌رو شوید، بلکه باجان و دل به آن گوش بسپارید، (﴿إِنَّ ٱلَّذِينَ تَدۡعُونَ مِن دُونِ ٱللَّهِ﴾) همانا کسانی را که شما به جز خدا به کمک می‌خوانید و پرستش می‌کنید، (﴿لَن يَخۡلُقُواۡ ذُبَابٗا﴾) هرگز نمی‌توانند مگسی بیافرینند، مگسی که یکی از حقیرترین و پست ترین مخلوقات است؛ پس آنها توانایی آفریدن این مخلوق ضعیف را ندارند، و به ‌طریق اولی، توانِ آفرینش بالاتر از آن را ندارند. (﴿وَلَوِ ٱجۡتَمَعُواۡ لَهُۥۖ وَإِن يَسۡلُبۡهُمُ ٱلذُّبَابُ شَيۡ‍ٔٗا لَّا يَسۡتَنقِذُوهُ مِنۡهُ﴾) و اگر همگان برای آفرینش آن دست به دست یکدیگر بدهند، نخواهند توانست چنین کاری را بکنند؛ و اگر مگس چیزی را از آنها بستاند، نمی‌توانند آن را از او باز پس بگیرند و برهانند، و این نهایت ناتوانی و ضعف است. (﴿ضَعُفَ ٱلطَّالِبُ﴾) هم طالب ـ که عبارت است از آنچه به غیر از خدا پرستش می‌شود ـ ناتوان است، (﴿وَٱلۡمَطۡلُوبُ﴾) و هم مطلوب که مگس است. پس هر دو ضعیف‌اند؛ و ضعیف‌تر از هر دو، کسانی هستند که به سوی این ناتوانان دست کمک دراز ‌نمایند، و آنان را به جای پروردگار جهانیان قرار ‌دهند. پس ایشان (﴿مَا قَدَرُواۡ ٱللَّهَ حَقَّ قَدۡرِهِۦٓ﴾) خدا را آن‌گونه که باید بشناسند، نشناخته‌اند؛ زیرا فقیری را که از هر جهت ناتوان است، با توانگری که از هر جهت تواناست، برابر دانسته‌اند. کسی را که اختیاری ندارد و نمی‌تواند به دیگری سود و زیانی برساند، و نمی‌تواند مرگ و زندگی و رستاخیز بیاورد، با کسی که فایده دهنده و زیان رساننده، بخشنده و محروم کننده و مالک و پادشاه و صاحب هر نوع تصرف است، برابر قرار داده‌اند. (﴿إِنَّ ٱللَّهَ لَقَوِيٌّ عَزِيزٌ﴾) بی‌گمان، خداوند توانای پیروزمند است؛ یعنی قدرت و توانایی‌اش کامل است، و از کمالِ قدرت و قوت او این است که بندگان در اختیار او هستند، و هیچ حرکت و سکونی جز با خواست و ارادۀ او صورت نمی‌پذیرد. پس هر چه خدا بخواهد می‌شود، و هرچه نخواهد نمی‌شود. و از کمالِ قدرتش این است که آسمان‌ها و زمین را ثابت نگاه داشته، و همۀ آفریدگان را با یک فریاد برمی‌انگیزد. و از کمالِ قدرتش این است که ستمگران و ملت‌های سرکش را، به چیزی ساده و اندکی از عذابش هلاک و نابود می‌کند.

خدا را چنان كه سزاى اوست نشناختند. هر آينه خدا نيرومند و پيروز است

منزلت خدا را چنان كه در خور اوست نشناختند. به راستى خدا نيرومند شكست ناپذير است

خداوند را چنانکه سزاوار ارج اوست، ارج نگذاشتند، بی‌گمان خداوند توانای پیروزمند است‌

خدا را آن گونه که سزاوار اوست نشناختند، بی تردید خدا نیرومند و توانای شکست ناپذیر است

(این مشرکان) مقام خدا را آن گونه که شایسته اوست نشناختند، (و گرنه جماد ناتوانی را خدا نمی‌خواندند) خدا ذاتی است بی‌نهایت توانا و بی‌همتای شکست ناپذیر

ارج نگذاشتند خدا را حقّ ارجمندیش همانا خدا است توانای عزتمند

قدر خدا را چنانكه در خور اوست نشناختند. در حقيقت، خداست كه نيرومند شكست‌ناپذير است

قدر (و منزلت الوهیت و ربوبیت) خدا را چنان که سزاوار اوست نشناختند. در حقیقت، خداست که همواره بسی نیرومندِ عزیز است

[مشركان،] خدا را آن‌گونه كه شایسته‌ی اوست، بزرگ نداشتند. قطعاً خداوند نیرومند و شكست‌ناپذیر است

آنان خدای را آن گونه که باید بشناسند نشناخته‌اند (چرا که سنگها و دیگر آفریدگان عاجز و ضعیف را همتای خدا می‌سازند). به حقیقت خدا توانا (برهر کاری و) چیره (بر هر چیزی) است. (چرا که همه‌ی کائنات را آفریده‌است. او همچون بتان و معبودان دروغین نیست که بر آفرینش مگسی توانائی ندارند)

خدا را آن گونه که باید بشناسند نشناختند؛ خداوند قوّی و شکست‌ناپذیر است

خداى را چنانكه سزاوار شناخت و بزرگداشت اوست نشناختند و بزرگ نداشتند. هر آينه خداوند نيرومند و تواناى بى‌همتاست