4. نساء آیه 176

[ای پیامبر، دربارۀ نحوۀ تقسیم ارث بین برادر و خواهرِ متوفایی که پدر و مادر و فرزند ندارد] از تو می‌پرسند. بگو: «الله در [مورد] کـَـلاله برایتان حکم صادر می‌کند: اگر مردی که [پدر و مادر و] فرزندی ندارد فوت کند و خواهری داشته باشد، نصف تَرَکه از آنِ اوست؛ [و اگر زنی فوت کند و برادری داشته باشد] در صورتی که [متوفی] فرزند نداشته باشد، آن مرد [همۀ ترکه را] از او به ارث می‌برد؛ و اگر [فقط] دو خواهر [یا بیشتر از متوفی] باقی بماند، دو سومِ تَرَکه برای آنهاست؛ و اگر [چند] برادر و خواهر [با هم] باشند، هر مردی [معادل] سهم دو زن را دارد. الله [این احکام را] برایتان روشن می‌سازد تا گمراه نشوید [و در تقسیم ارث، به راه خطا نروید]؛ و الله به هر چیزی داناست».

يَسْتَفْتُونَكَ قُلِ اللّهُ يُفْتِيكُمْ فِي الْكَلاَلَةِ إِنِ امْرُؤٌ هَلَكَ لَيْسَ لَهُ وَلَدٌ وَلَهُ أُخْتٌ فَلَهَا نِصْفُ مَا تَرَكَ وَهُوَ يَرِثُهَآ إِن لَّمْ يَكُن لَّهَا وَلَدٌ فَإِن كَانَتَا اثْنَتَيْنِ فَلَهُمَا الثُّلُثَانِ مِمَّا تَرَكَ وَإِن كَانُواْ إِخْوَةً رِّجَالاً وَنِسَاء فَلِلذَّكَرِ مِثْلُ حَظِّ الأُنثَيَيْنِ يُبَيِّنُ اللّهُ لَكُمْ أَن تَضِلُّواْ وَاللّهُ بِكُلِّ شَيْءٍ عَلِيمٌ؛ از تو فتوي مي خواهند ، بگوي که خدا در باره کلاله برايتان فتوي مي دهد، : هر گاه مردي که فرزندي نداشته باشد بميرد و او را خواهري باشد ، به آن خواهر نصف ميراث او مي رسد اگر خواهر را نيز فرزندي نباشد ، برادر از او ارث مي برد اگر آن خواهران دو تن بودند ، دو ثلث دارايي را به ارث مي برند و اگر چند برادر و خواهر بودند ، هر مرد برابر دو زن مي برد خدا براي شما بيان مي کند تا گمراه نشويد ، و او از هر چيزي آگاه است.
(176) خداوند متعال خبر می‌دهد که مردم در مورد کلاله از پیامبر صلی الله علیه وسلم پرسیدند، به دلیل فرمودۀ خداوند (﴿يَسۡتَفۡتُونَكَ قُلِ ٱللَّهُ يُفۡتِيكُمۡ فِي ٱلۡكَلَٰلَةِ﴾) و آن مُرده‌ای است که فرزند صُلبی، فرزند پسر، پدر و پدربزرگ ندارد. بنابراین فرمود: (﴿إِنِ ٱمۡرُؤٌاۡ هَلَكَ لَيۡسَ لَهُۥ وَلَدٞ﴾) اگر شخصی بمیرد و پسر و دختر و فرزند صلبی و فرزند پسر، و همچنین پدر نداشته باشد. به دلیل اینکه برادران و خواهران را وارث قرار داده است؛ زیرا به اجماع در صورت وجود پدر، برادران و خواهران ارث نمی‌برند. پس هرگاه چنین فردی بمیرد و فرزند و پدر نداشته باشد، (﴿وَلَهُۥٓ أُخۡتٞ﴾) و خواهری تنی یا خواهری از پدر داشته باشد، نه خواهری که فقط از مادر باشد؛ زیرا حکم خواهر مادری قبلاً گذشت. (﴿فَلَهَا نِصۡفُ مَا تَرَكَ﴾) نصف ترکۀ برادر از قبیل: وجوه نقدی و زمین و کالا و غیره به او می‌رسد. و این پس از پرداخت وام و قرض‌هایش، و انجام دادن وصیت او است. (﴿وَهُوَ﴾) و برادر تنی یا برادری که از پدر می‌باشد، (﴿يَرِثُهَآ إِن لَّمۡ يَكُن لَّهَا وَلَدٞ﴾) از خواهر ارث می‌برد اگر خواهر، فرزندی نداشته باشد. و سهمیۀ او را از ارث خواهر معیّن نکرد؛ زیرا برادر، جزو عصبه‌ها می‌باشد و تمام مالِ برجای مانده، از آنِ اوست، اگر صاحبِ سهم، یا عصبه‌ای وجود نداشته باشد که با او در ترکه شریک گردد، و یا آنچه از سهام باقی می‌ماند، از آنِ اوست. (﴿فَإِن كَانَتَا ٱثۡنَتَيۡنِ﴾) پس اگر دو خواهر و یا بیشتر بودند،(﴿فَلَهُمَا ٱلثُّلُثَانِ مِمَّا تَرَكَ﴾) دو سوم ترکه برای آنهاست، (﴿وَإِن كَانُوٓاۡ إِخۡوَةٗ رِّجَالٗا وَنِسَآءٗ﴾) و اگر برادران نامادری با مجموعه‌ای از خواهران جمع شدند، (﴿فَلِلذَّكَرِ مِثۡلُ حَظِّ ٱلۡأُنثَيَيۡنِ﴾) سهم مرد برابر سهم دو زن است. پس سهم زنان ساقط شده و برادرانشان، آنان را در زمرۀ عصبات قرار می‌دهند. (﴿يُبَيِّنُ ٱللَّهُ لَكُمۡ أَن تَضِلُّواۡ﴾) خداوند احکام خود را که به آن نیاز دارید، برایتان بیان می‌کند، و آن را برای شما شرح می‌دهد. و این از فضل و احسان اوست، تا شما به‌وسیلۀ بیانات او هدایت گردید و به احکام او عمل کنید و به سبب نادانی‌تان از راه راست گمراه نشوید. (﴿وَٱللَّهُ بِكُلِّ شَيۡءٍ عَلِيمُ﴾) و خداوند به هر چیزی داناست؛ یعنی به امور پنهان و آشکار و کارهای گذشته و آینده آگاه است، و می‌داند که شما به بیان و تعلیم الهی نیازمند هستید. پس، از علم خویش چیزهایی را به شما یاد می‌دهد که همواره در تمام زمان‌ها و مکان‌ها برای شما سود بخش می‌باشد. پایان تفسیر سوره نساء فلله الحمد والشكر.
* * *

از تو فتوى مى‌خواهند، بگوى كه خدا درباره كلاله برايتان فتوى مى‌دهد: هرگاه مردى كه فرزندى نداشته باشد بميرد و او را خواهرى باشد، به آن خواهر نصف ميراث او مى‌رسد. اگر خواهر را نيز فرزندى نباشد، برادر از او ارث مى‌برد. اگر آن خواهران دو تن بودند، دو ثلث دارايى را به ارث مى‌برند. و اگر چند برادر و خواهر بودند، هر مرد برابر دو زن مى‌برد. خدا براى شما بيان مى‌كند تا گمراه نشويد، و او از هر چيزى آگاه است

از تو فتوا مى‌خواهند، بگو: خدا در باره‌ى كلاله [ارث خواهر و برادر] به شما پاسخ مى‌دهد: اگر مردى بميرد و فرزندى نداشته باشد و خواهرى دارد، نصف آنچه وانهاده از آن اوست، و او نيز از خواهر خويش اگر فرزندى نداشته باشد ارث مى‌برد. پس اگر [ورثه‌] دو خواهر

از تو نظر خواهی می‌کنند بگو خداوند درباره کلاله به شما چنین فتوا می‌دهد که اگر مردی درگذرد و فرزندی نداشته باشد و خواهری داشته باشد، نصف ترکه از آن او [خواهر] است، [و اگر زنی درگذرد و برادری داشته باشد] در صورتی که فرزند نداشته باشد، آن مرد [همه ترکه را] از او ارث می‌برد، و اگر خواهران دو تن [یا بیشتر] باشند، دو سوم ترکه از آنان است، و اگر گروهی برادر و خواهر باشند، در این صورت برای هر مرد بهره‌ای برابر با بهره دو زن است، خداوند [احکامش را] برایتان روشن می‌سازد تا مبادا گمراه شوید، و خدا به هر چیزی داناست‌

از تو درباره کلاله [یعنی میراث برادران و خواهران] فتوا می خواهند، بگو: خدا درباره کلاله به شما فتوا می دهد: اگر مردی که فرزند ندارد، از دنیا برود وبرای او خواهری باشد، نصف میراثی را که از او به جا مانده خواهر به ارث می برد، و اگر خواهری از دنیا برود و وارثش فقط یک برادر باشد، همه میراث به جا مانده خواهر را برادرش به ارث می برد، و اگر خواهران میّت دو نفر باشند، دو سوم میراث به جا مانده را ارث می برند، و اگر خواهران و برادران متعدد باشند، سهم ارث برای مرد مانند دو زن است. خدا [احکامش را] برای شما بیان می کند تا گمراه نشوید؛ و خدا به همه چیز داناست

(ای پیغمبر) از تو درباره کلاله (یعنی برادر و خواهر پدری یا پدری و مادری) فتوا خواهند، بگو: خدا چنین فتوا می‌دهد که هر گاه کسی بمیرد در حالی که فرزند نداشته باشد و او را خواهری باشد، وی را نصف ترکه است و او نیز از خواهر ارث برد اگر خواهر را فرزند نباشد. و اگر میت را دو خواهر باشد آنها را دو ثلث ترکه است. و اگر میت را چندین برادر و خواهر است در این صورت ذکور دو برابر اِناث ارث برند. خدا (احکام خود را) برای شما بیان می‌کند تا گمراه نشوید، و خدا به همه چیز دانا است

فتوی از تو خواهند بگو خدا فتوی دهد شما را در کلاله (خواهران و برادران) اگر مردی بمیرد و نباشدش فرزندی و او را خواهری باشد پس برای آن خواهر است نصف آنچه بجای گذارده است و او ارث می‌برد اگر نباشدش فرزندی و اگر دو خواهر باشند پس ایشان را است دو ثلث آنچه به جای گذارده است اگر باشند برادرانی مردان و زنان پس برای مرد است مانند بهره دو زن بیان می‌کند خدا برای شما نبادا گمراه شوید و خدا است به همه چیز دانا

از تو [در باره كلاله‌] فتوا مى‌طلبند؛ بگو: «خدا در باره كلاله فتوا مى‌دهد: اگر مردى بميرد و فرزندى نداشته باشد، و خواهرى داشته باشد، نصف ميراث از آن اوست. و آن [مرد نيز] از او ارث مى‌برد، اگر براى او [=خواهر] فرزندى نباشد. پس اگر [ورثه فقط] دو خواهر باشند، دو سوم ميراث براى آن دو است، و اگر [چند] خواهر و برادرند، پس نصيب مرد، مانند نصيب دو زن است. خدا براى شما توضيح مى‌دهد تا مبادا گمراه شويد، و خداوند به هر چيزى داناست

از تو فتوا می‌طلبند. بگو: «خدا درباره‌ی کلاله [:برادران و خواهران ابوینی] فتوا می‌دهد (که) : اگر مردی بمیرد و فرزندی ندارد و خواهری دارد، پس نصف آنچه واگذاشته از آنِ اوست و آن (مرد نیز) از خواهرش تمامی ارث را می‌برد، (البته) اگر برای او [:خواهر] فرزندی نباشد. پس اگر (ورثه فقط) دو خواهر (یا بیشتر) باشند، دو سوم میراث برای آنهاست. اگر چند خواهر و برادرند، نصیب مذکر، مانند نصیب دو مؤنث است. خدا برای شما (حقیت را) بیان می‌کند که گمراه نشوید و خدا به هر چیزی داناست.»

[اى پیامبر!] از تو فتوا مى‌خواهند، بگو: «خدا درباره [ارثِ] کلاله به شما چنین فتوا مى‌دهد: اگر مردى بمیرد و فرزندى نداشته باشد، و او را یک خواهر باشد، نصف آنچه بجا گذاشته از آنِ او است و [این برادر] نیز همه اموال خواهر را ارث مى‌برد، اگر او فرزندى نداشته باشد، و اگر دو خواهر باشند، دو سوم میراث را ارث مى‌برند و اگر چند برادر و خواهر باشند، سهم هر مرد برابر سهم دو زن است. خداوند احکام را براى شما بیان مى‌کند تا گمراه نشوید و خداوند به هر چیز داناست.»

(ای پیغمبر! درباره‌ی نحوه‌ی میراث کسی که مرده است و فرزندی و پدری از خود به جای نگذاشته است) از تو می‌پرسند. بگو: خداوند در (این‌باره که مشهور است به) کلاله، برایتان حکم صادر می‌کند. اگر مردی مُرد و فرزندی نداشت و دارای خواهری بود (پدری و مادری، یا پدری)، نصف ترکه از آن او است. (و اگر خواهری بمیرد و) فرزندی نداشته باشد، برادر (پدری و مادری، یا پدری) همه‌ی ترکه را به ارث می‌برد. و اگر دو خواهر (یا بیشتر، از متوفّی) باقی بماند، دو سوم اموال را به ارث می‌برند، و اگر برادران و خواهران با هم باشند، هر مردی به اندازه‌ی سهم دو زن ارث می‌برد. خداوند (احکام و مقرّرات را) برایتان روشن می‌سازد تا گمراه نشوید (و از جمله در تقسیم ارث راه خطا نروید) و خداوند آگاه از هر چیزی است (و اعمال و افعال و منافع و مصالح بندگان از دید او پنهان نیست)

از تو (در باره ارث خواهران و برادران) سؤال می‌کنند، بگو: «خداوند، حکم کلاله (خواهر و برادر) را برای شما بیان می‌کند: اگر مردی از دنیا برود، که فرزند نداشته باشد، و برای او خواهری باشد، نصف اموالی را که به جا گذاشته، از او (ارث) می‌برد؛ و (اگر خواهری از دنیا برود، وارث او یک برادر باشد،) او تمام مال را از آن خواهر به ارث می‌برد، در صورتی که (میّت) فرزند نداشته باشد؛ و اگر دو خواهر (از او) باقی باشند دو سوم اموال را می‌برند؛ و اگر برادران و خواهران با هم باشند، (تمام اموال را میان خود تقسیم می‌کنند؛ و) برای هر مذکّر، دو برابر سهم مؤنّث است. خداوند (احکام خود را) برای شما بیان می‌کند تا گمراه نشوید؛ و خداوند به همه چیز داناست.»

از تو فتوا مى‌خواهند، بگو: خداوند شما را در باره [ميراث‌] «كلاله»- برادر و خواهر آن مرده‌اى كه پدر و مادر و فرزند ندارد- فتوا مى‌دهد: اگر مردى كه فرزندى [و پدر و مادر] ندارد بميرد و خواهرى دارد، خواهر نيمى از آنچه او به جا گذاشته مى‌برد، و او- آن برادر- از خواهر خود اگر فرزندى ندارد ارث مى‌برد. پس اگر دو خواهر باشند دو سوم ميراث از آنچه [برادر] باز گذاشته مى‌برند. و اگر برادران و خواهران باشند برادر را بهره دو خواهر خواهد بود. خدا براى شما [احكام را] روشن بيان مى‌كند تا مبادا گمراه شويد. و خداوند به همه چيز داناست