Ky është kumtim nga Allahu dhe i Dërguari i Tij për të gjithë njerëzit (të mbledhur) në këtë ditë të Haxhit të Madh se Allahu dhe i Dërguari i Tij shkëpusin çdo marrëveshje me idhujtarët. -
Allahu i Madhëruar u premtoi besimtarëve të Tij të sinqertë që do ta lartësonte dhe përhapte fenë e Tij dhe fjala e Tij do të triumfonte mbi gjithçka. Ai do të poshtëronte dhe shpartallonte armiqtë e besimtarëve, ata idhujtarë të cilët e dëbuan Profetin dhe besimtarët që e mbështetën atë nga Meka, nga Shtëpia e Shenjtë e Allahut. Ai do t’i dëbonte ata nga Hixhazi dhe do ta shkatërronte pushtetin e tyre në të. Kështu, triumf pas triumfi, Allahu i Madhëruar e ndihmoi Profetin e Tij, derisa Meka u çlirua. Idhujtarët dhe idhujtaria u shkatërrua dhe pushtetin në ato vende e morën në dorë besimtarët. Gjatë kohës së Haxhit të Madh, pikërisht ditën e Kurbanit, kur në Qabe ishin mbledhur besimtarë e idhujtarë nga të gjitha viset arabe, Profeti (a.s)urdhëroi lajmëtarin e tij që të deklaronte qartë dhe kuptueshëm se Allahu dhe i Dërguari i Tij do të distancoheshin nga çdo detyrim e marrëveshje me idhujtarët. Me kalimin e katër muajve, ata nuk do të kishin më marrëveshje me muslimanët, por kudo që do të kapeshin, do të vriteshin. Atyre iu kumtua, gjithashtu, që të mos i afroheshin më Xhamisë së Shenjtë pas këtij viti. Ishte viti i 9-të i hixhretit, vit kur Ebu Bekri kreu haxhin. Ndërsa kumtuesi i këtij mesazhi të Profetit (a.s)ishte Ali Ibn Ebi Talibi.[1] Pastaj Allahu i Madhëruar nxit idhujtarët që të pendohen dhe i kërcënon ashpër që të mos vazhdojnë në shirkun e tyre:
Nëse pendoheni do të ishte më mirë për ju. Por, nëse i ktheni shpinën, ta dini se kurrë nuk mund t’i shpëtoni (ndëshkimit të) Allahut. -
Kuptimi: Ju nuk mund t'i shpëtoni kurrë ndëshkimit të të Madhërishmit. E si mund t’i fshiheni Allahut, kur ju jeni tërësisht në dorë të Tij?! Ai i ka të tëra fuqitë dhe mundësitë që të dërgojë mbi ju robërit e Tij adhurues, për t’ju ndëshkuar me duart e tyre që në këtë dynja. Ndërsa ndëshkimi i ahiretit është më i hidhur dhe më i dhembshëm.
Kërcënoji ata që mohojnë me një dënim të dhembshëm! -
Ndëshkimi i tyre është torturues. Në dynja i pret vrasja robërimi e dëbimi, ndërsa në ahiret i pret Zjarri, vendi më i keq dhe më i dhembshëm.
[1] Ibn Ishaku tregon: “Pas kthimit nga Tebuku, Profeti a.s. qëndroi në Medinë pjesën e mbetur të ramazanit, shevalin dhe dhul kiden. Pastaj dërgoi Ebu Bekrin në krye të muslimanëve, në vitin e 9-të, për të kryer haxhin, ndërkohë që haxhin do ta zhvillonin edhe idhujtarët. Ebu Bekri dhe besimtarët u nisën.” Ibn Sadi thotë ai u nis në krye të 300 burrave nga Medina. Profeti a.s. i dha për rrugë njëzet deve, të cilat ai i shënoi vetë me dorën e tij a.s. Gjatë rrugës për to do të kujdesej Naxhijeh Ibn Xhundub el Eslemi. Ndërsa Ebu Bekri përgatiti pesë deve nga ana e vet. Ibn Ishaku na tregon se gjatë kësaj kohe zbritën ajetet e sures Teube, që lajmërojnë prishjen e paktit mes Profetit a.s. dhe idhujtarëve. Menjëherë pas karvanit, u nis Ali Ibn Ebu Talibi, hipur në devenë e Profetit a.s., që quhej El Adbae. Ibn Sadi rrëfen: “Kur Ebu Bekri mbërriti në El Arxhe (Ibn Aidhi thotë: “Kur mbërriti në Dexhenan”) i shkoi Aliu mbi devenë ‘Adbae’. Kur Ebu Bekri e pa, i tha: “Komandant apo i komanduar?” Aliu i tha: “I komaduar”. Pastaj vazhduan rrugën. Më tej, Ebu Bekrin pyet Aliun: “A të caktoi Profeti a.s. që të udhëheqësh haxhin?” – “Jo, – i tha Aliu, por më dërgoi që të njoftoj njerëzit se pakti mes Profetit a.s. dhe idhujtarëve ka marrë fund.” Kështu ishte Ebu Bekri që udhëhoqi njerëzit në kryerjen e haxhit. Ndërsa ditën kur bëhen kurbanet, pikërisht në vendin ku kryhet riti i “gjuajtjes me gurë”, Aliu filloi t'u përcillte njerëzve mesazhin e Profetit a.s. Ai i njoftoi të gjithë se marrëveshja tashmë ishte prishur. Ai tha: “O njerëz! Mohuesit e Zotit nuk kanë për të hyrë në Xhenet. Pas këtij viti, nuk ka për të bërë haxh asnjë idhujtar. Nuk ka për t’u lejuar tavafi rreth Qabes i
zhveshur. Çdokujt që ka pakt me Profetin a.s., do t'i plotësohet deri në kohën e përcaktuar.”.” El Humejdi thotë: “Na ka treguar Sufjani, se i ka rrëfyer Zejd Ibn Jutheju: “Ne e kemi pyetur Aliun: “Për çfarë u dërgove në atë haxh?” Ai tha: “Unë u dërgova për të përcjellë katër çështje: (1) Në Xhenet do të hyjë veçse shpirti besimtar; (2) nuk do të lejohej më tavafi rreth Qabes i zhveshur; (3) në Xhaminë e Shenjtë nuk do të lejoheshin më të bashkoheshin besimtarët dhe qafirët, pas atij viti; (4) dhe çdokujt që kishte marrëveshje me Profetin a.s., do t'i respektohej ajo deri në afatin e caktuar, ndërsa për ata që nuk kishin marrëveshje me Profetin, afati i tyre do të ishte katër muaj.” Në dy Sahih-ët ndodhet rrëfimi i Ebu Hurejrës, që ka thënë: “Gjatë atij haxhi, Ebu Bekri më dërgoi bashkë me disa zëdhënës të tjerë, për të përhapur një lajm të rëndësishëm në Mina, ditën e kurbaneve. Lajmi ishte: “Pas këtij viti, nuk ka për të bërë më haxh asnjë idhujtar. Askush nuk ka për të bërë më tavaf i zhveshur.” Pastaj Profeti a.s. dërgoi edhe Ali Ibn Ebu Talibin, duke e urdhëruar që t’u përcillte njerëzve se marrëveshja kishte marrë fund. Aliu, ashtu si ne, lajmëronte njerëzit në Mina, gjatë ditës së kurbaneve: “Pas këtij viti, nuk do të lejohet më të kryejë më haxhin asnjë idhujtar. Askush nuk do të bëjë më tavaf i zhveshur.” Nga kjo histori kuptohet se, dita e quajtur në ajet si “dita e Haxhit të Madh" ishte dita e kurbaneve, pikërisht kur u shpall fundi i marrëveshjes mes Profetit a.s. dhe idhujtarëve. Dijetarët kanë mendime të ndryshme rreth haxhit të Ebu Bekër el Siddikut se a ishte ky, Haxhi që rrëzoi detyrën apo Haxhi i Lamtumirës, që ai e kreu së bashku me Profetin a.s.? Në fakt, mendimi më i saktë është i dyti. Kjo çështje varet nga përgjigjja e dy pyetjeve të tjera. Së pari, kur u bë i detyrueshëm haxhi për muslimanët? A u bë detyrë ai para Haxhit të Lamtumirës? Së dyti, po haxhi i Ebu Bekrit, kur u zhvilllua? Në muajin dhul hixhe, apo u bë në muajin dhul kide, për shkak të vonesave dhe ndryshimit të muajve që bënin idhujtarët, me injorancën e tyre? Sipas Muxhahidit, por të tjerëve, Profeti a.s. nuk e vonoi asnjë vit kryerjen e haxhit, që nga çasti kur u bë detyrë. Ai e kreu atë pikërisht në vitin që haxhi u bë i detyrueshëm. Ky variant përputhet pikërisht me udhëzimin dhe traditën e tij të ndritur. Ata që pretendojnë se haxhi u bë i detyrueshëm më parë, në vitin e 6-të, apo të 7-të, apo të 8-të, apo të 9-të, nuk kanë qoftë dhe një argument të vetëm. Ata që thonë se haxhi u bë detyrë në vitin e 6-të nuk kanë argument më të fortë se ajeti kuranor: “Kryeni haxhin dhe umren për hir të Allahut! Nëse në këtë rrugë pengoheni, atëherë therni kurban, sipas mundësisë, dhe mos i rruani kokat tuaja, derisa të arrijë kurbani në vend! Cilido prej jush që është i sëmurë ose që ka ndonjë plagë në kokë (dhe si i tillë, nuk mund ta rruajë kokën), le ta zëvendësojë me agjërim, lëmoshë ose kurban. Kur të jeni të sigurt (nga armiqtë), ai që prej jush kryen umren deri në haxh, le të therë kurban, sipas mundësisë. Ndërsa ai që nuk ka mundësi, është i detyruar të agjërojë tri ditë në haxh dhe shtatë ditë pas kthimit nga haxhi; këto janë dhjetë ditë të plota. Kjo është për ata që nuk banojnë në Mekë. Ta keni frikë Allahun dhe dijeni se Ai dënon ashpër.” (Bekare 196). Është e vërtetë që ky ajet zbriti ditën e Hudejbijes, në vitin e gjashtë pas Hixhretit, por në këtë ajet nuk kemi të bëjmë me një urdhër për të kryer haxhin, por me një urdhër për ta plotësuar haxhin dhe umren, nëse e kemi nisur. Kurse ajeti që ka bërë të detyruar haxhin është ky: “... Për hir të Allahut, është detyrë për njerëzit vizita e Shtëpisë, për atë që ka mundësi të shkojë tek ajo. Kush nuk beson (këtë dispozitë) le ta dijë se, Allahu nuk ka nevojë për botën.” (Al Imran 97). Ky ajet zbriti gjatë kohës të delegacioneve, domethënë nga fundi i vitit të 9-të. Zadul mead vëll 3.